Erdogan op audiëntie bij Poetin

Poetin is de eerste vooraanstaande internationale leider die Erdogan ontmoet na de mislukte coup van 15 juli. Uit Europa of de Verenigde Staten is nog niemand naar Ankara geweest. De Turkse regering is daar verbolgen over. Erdogans woordvoerder Ibrahim Kalin zei vorige week dat Europese landen de Turkse reactie op de couppoging harder veroordelen dan de poging tot staatsgreep zelf. Ook klaagde Kalin erover dat nog geen enkele Europese minister of regeringsleider via een bezoek zijn solidariteit met de Turkse regering heeft getoond.

Voor Erdogan dient het bezoek morgen ten eerste als statement richting Europa en de Verenigde Staten. Volgens Asli Aydintasbas, die bij het Europees Centrum voor Buitenlandse Betrekkingen het Turkse buitenlandbeleid onderzoekt, wil Ankara Brussel en Washington zenuwachtig maken. "Uiteindelijk zijn dat de belangrijkste economische en militaire partners voor Turkije. Ik verwacht morgen dan ook veel theatrale verklaringen."

Symbolisch is het voor Poetin al winst dat Erdogan naar hem toe komt, en niet andersom. Dat straalt uit dat de Turkse president een gunst van Moskou nodig heeft. Het bezoek werd aangekondigd op 26 juli, te midden van de Europese kritiek op Turkije. Waarschijnlijk kon Erdogan gezien zijn isolement het aanbod van een ontvangst op het Kremlin niet afslaan. Pas afgelopen vrijdag maakte de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry als eerste westerse hoogwaardigheidsbekleder bekend binnenkort Turkije te bezoeken.

Sancties
Erdogan moet ook door het stof voor een herstel van de economische relatie met Rusland. Vorig jaar schoot een Turkse straaljager een Russisch gevechtsvliegtuig neer dat tijdens een missie in Syrië kortstondig het Turkse luchtruim doorkruiste. President Poetin sloeg terug met een breed palet aan economische sancties.

Nadat Erdogan eind juni excuses aanbood, liet Rusland weten die strafmaatregelen langzaam op te heffen. Morgen zal onderstreept worden dat Rusland hier nu echt werk van maakt.

Het daadwerkelijke einde van de sancties laat op zich wachten, omdat Rusland het maximale uit het vuur wil slepen. Turkije moet nu ook accepteren dat Rusland de Syrische president Bashar al-Assad in het zadel houdt, denkt Aydintasbas. De afgelopen jaren was Turkije juist de belangrijkste sponsor van Syrische groepen die tegen Assad vechten.

Ook op energiegebied profiteert Poetin van de huidige zwakte van Erdogan. Morgen kondigen de beide presidenten waarschijnlijk de herstart aan van het project Turkish Stream, een beoogde aardgaspijpleiding tussen beide landen. Een deel van dat gas is bedoeld voor de Turkse markt, maar een ander deel moet verder richting Zuid-Europa stromen.

Volgens Sijbren de Jong, energiespecialist bij het Haags Centrum voor Strategische Studies, wil het Kremlin voorkomen dat Europa via Turkije aardgas uit Azerbeidzjan en Iran gaat importeren.

De Europese Commissie zet daar juist op in om Europa minder afhankelijk van Poetin te maken. Toch betwijfelt De Jong of Turkish Stream ooit gas naar Europa zal brengen. Er moet in Zuid-Europa dan eerst een nieuwe kostbare pijpleiding gebouwd worden die kan concurreren met exclusief voor Azerbeidzjaans gas gereserveerde infrastructuur.

Maar ongeacht of Turkish Stream er ooit komt, staat Erdogan weer open voor een project dat Brussel zenuwachtig maakt. Zolang de Turkse leider ervoor kiest zijn westerse bondgenoten onder druk te zetten via een toenadering tot Rusland, is Poetin de lachende derde.