Dit CETA-debat gaat naar de kern van de Europese democratie

Een analyse van het Waalse verzet tegen het Canadees-Europese handelsakkoord CETA is blijkbaar snel klaar. Die luie Walen hebben weer een nieuw wapen gevonden om welvaart te vernietigen en vooruitgang tegen te houden. Zoiets.

Bij de plots erg eurofiele N-VA wordt verbaasd vastgesteld dat federalisme betekent dat ook de andere partner autonoom beslissingsrecht heeft. Oei, dat was de bedoeling niet! 'Vechtfederalisme' heet dat plots. Beseffen ze bij N-VA dat het verlangde confederalisme zulke meningsverschillen enkel bestendigt? Of wil de N-VA verdragsrechtelijke inspraak weer hernationaliseren?

Ook buiten Vlaanderen is het onbegrip voor het Waalse 'non' groot. Hoe durven ze, klinkt het vanuit de Europese stolp. Dezelfde kreet was te horen na het Oekraïne-referendum in Nederland, of na de brexit. Het heet dat verzet de democratische EU-instellingen in het geding brengt.

Merkwaardige kritiek is dat. Blijkbaar is het feit dat een volksvertegenwoordiging haar regering opdraagt verzet aan te tekenen een bedreiging voor de democratie. Je kunt veel zeggen over de Walen, maar zij kregen tenminste een parlementair debat over een thema dat alvast volgens de CETA-voorstanders zelf cruciaal is voor de welvaart. Dat kunnen de 'autonome' Vlamingen niet zeggen. Hier gaf men de Vlaamse regering gedwee een volmacht.

Dit CETA-debat gaat inderdaad naar de kern van de Europese democratie. Mag je als lidstaat - of deelstaat - nog neen zeggen, als 'Europa' al ja gezegd heeft? Dat is de kwestie. Of de Twitter-economen het nu leuk vinden of niet: dit soort 'klassieke' verdragen ontbeert steun bij een groeiend deel van de Europese bevolking. Van eurosceptische rechts-populisten tot rood-groen verzet tegen megaverdragen: steeds vaker wordt de Europese economische consensus in vraag gesteld. Ofwel blijft men die legitieme kritiek smoren, ofwel is het wachten tot het Europese project werkelijk sneuvelt aan een stembus - zoals in Engeland al gebeurd is.

Over de inhoud van CETA zelf is nuance op zijn plaats. Niet elke kritiek lijkt even gegrond. Er zijn remmen ingebouwd om sociale of ecologische afbraak tegen te houden. Canada is 'Europeser' dan pakweg Groot-Brittannië. Een vergelijk moet dus alsnog mogelijk zijn. Maar er is wel degelijk minstens één riskant punt: de oprichting van een arbitragehof waar grote bedrijven nationale wetgeving mogen aanvechten.

Waarom zulk juridisch gedrocht zo noodzakelijk is om onze welvaart te garanderen, blijft een raadsel. Maar het moet blijkbaar belangrijk zijn want het duikt op in elk akkoord, van CETA tot het nog veel betwistbaardere TTIP. Hier wordt dus eigenlijk een uitzonderingsregime geïnstalleerd om multinationals te beschermen tegen... de rechtsstaat. In een kmo-land als Vlaanderen leidt dat niet eens tot een debat. Dat zegt veel over waar de macht echt zit, en waarom verzet misschien toch niet per se een bewijs van domheid en luiheid is.