  Romanya'da yargı reformu

Lüksemburg'taki Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) Romanya'yı hukuk devleti olma yolunda sağlanan ilerlemenin altını oymaması konusunda uyardı. Lüksemburg'taki yargıçlar verdikleri birçok kararda, 2017-2019'da yargıda yapılan reformların, Rumen yargıçlara baskı yapıldığı izlenimi yaratabileceğini ifade etti. Romanya basını Adalet Divanı'nın görüşünü paylaşıyor.

Avrupa seçimleriyle aynı gün yapılan bir referandumda oy kullanan Rumenlerin yüzde 81'i, yolsuzluğa bulaşmış memurların istisnasız cezalandırılmasını istedi. Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis yolsuzlukla ilgili maddelerin en kısa sürede anayasaya alınmasını istiyor. Çarşamba günü tartışmalı yargı reformunu da gözden geçirmeyi önerdi. Yorumcular bunun işe yarayacağından emin değil.

Romanya parlamentosu Avrupa Komisyonu'nun ikazlarına rağmen tartışmalı adalet reformunu ve bunun içinde yolsuzluk suçlarında zaman aşımı süresini kısaltan maddeleri kabul etti. Muhalefet, ilk mahkemece suçlu bulunan, iktidardaki PSD'nin lideri Liviu Dragnea'nın işine yarayacak bir karar olduğunu düşünüyor. Alınan kararın sonuçları nedir?

Cumhurbaşkanı Iohannis hukuk devleti bağlamındaki tartışmalı yargı reformunun 26 Mayısta referanduma götürülmesinden yana. Referandumun Avrupa seçimleriyle birlikte yapılması düşünülüyor. Hükümet geçen yıl yargıda yüksek pozisyonlara yapılan atamalara müdahalesini arttırmıştı. Referandum yolsuzlukla mücadeleye destek olur mu?

Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis 26 Mayısta hükümetin tartışmalı yargı politikasını referanduma sunmayı planlıyor. Cumhurbaşkanı salı günü, "Bu konuda çok kararlıyım," dedi. Anayasa mahkemesi geçtiğimiz hafta referandumun Avrupa seçimleriyle aynı tarihte yapılmasına yeşil ışık yaktı. Romanya basını bu manevranın yaratacağı fırsatları ve riskleri karşılaştırıyor.

Romanya'nın AB Konseyi Dönem Başkanlığı'nı devralması tartışmaları sürüyor. Bükreş'in aylardır tartışmalı yargı reformu yüzünden eleştirilmesi, ülke içinde de çekişmelere yol açtı. İstikrarsız bir dönemin başlayabileceğinden endişelenen köşe yazarları Avrupa Sosyal Demokratlarını harekete geçmeye çağırıyor.

AB Komisyonu hazırladığı ilerleme raporunda, altı hafta sonra AB dönem başkanlığını üstlenecek olan Romanya'yı hukuk devleti ilkesi ve yolsuzlukla mücadele konularında eleştiri yağmuruna tuttu. Komşu Bulgaristan'la ilgili rapor ise daha olumlu. Köşe yazarları Romanya'nın kaybedebileceklerini değerlendiriyor ve ülkenin Avrupa'yı yönetmesiyle ilgili kuşkularını dile getiriyor.

Romanya hükümeti acil bir kararnameyle yargıyla ilgili mevzuatta değişiklik yaptı. Başsavcılık, Yolsuzlukla Mücadele Dairesi DNA ve terörle mücadele dairesi soruşturmacılarının zorunlu hizmet süresi, geriye dönük olarak arttırıldı. Bunun sonucunda yaklaşık 50 savcı işlerini bırakmak zorunda kalacak. Köşe yazarları yaşananların, yolsuzlukla mücadeleye ağır bir darbe olduğu görüşünde.

Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans Romanya hükümetini bir kez daha planlanan yargı reformundan vazgeçmeye çağırdı. Komisyon bu reformun yargıç bağımsızlığını ve kuvvetler ayrılığını tehlikeye atacağından endişeli. Başbakan Viorica Dancila suçlamaları kabul etmiyor. Romanya'yı hangi tehlikeler bekliyor?

Romanya Adalet Bakanı Tudorel Toader bu hafta sonu, Başsavcı Agustin Lazăr'a yönelik bir soruşturma başlatılacağını duyurdu. Basın bu olayla Yolsuzlukla Mücadele Kurumu [DNA] Yöneticisi Laura Codruta Kövesi'nin görevden alınması arasında paralellik kuruyor ve yargıya müdahaleyi kınıyor.

Romanya'da iktidardaki iki partinin başkanları Liviu Dragnea (PSD) ve Călin Popescu-Tăriceanu (Alde), pazartesi gününe kadar Cumhurbaşkanı Johannis için bir azil işlemi başlatıp başlatmamaya karar verecek. Johannis, Dragnea'ya faydalı olan ve yolsuzlukla mücadeleyi zorlaştıran son derece tartışmalı ceza hukuku değişikliklerini veto etmişti. Yorumcular, birçok düzlemde süren iktidar mücadelesini değerlendiriyor.

Romanya'daki Sosyal Demokrat Parti'nin (PSD) lideri ve meclis başkanı Liviu Dragnea, geçtiğimiz hafta görevi kötüye kullanmaya teşvikten hüküm giymiş olmasına karşın görevlerinden ayrılmayacağını açıkladı. Bunun ardından haftasonu Romanya'da hukuk devletinin çökmesine karşı binlerce insan sokaklara döküldü. Köşe yazarları AB'nin suskunluğunu koruduğu bir ortamda direnişin etkili olacağından kuşkulu.

Romanya Adalet Bakanı Tudeorel Toer, yolsuzlukla mücadelede en etkin kişinin görevden alınması sürecini başlattı. Yolsuzlukla Mücadele Kurumu DNA Başkanı Laura Corduta Kövesi, uluslararası alanda saygı duyulan bir kişi ve Rumenlerin çoğunluğu tarafından da seviliyor. Hükümet partileri ise, Kövesi'yi pek de temiz olmayan soruşturma metotlarına başvurmakla suçluyor. Köşe yazarları Kövesi'ye destek çıkıyor.

Romanya'da yurttaşlar, hükümetin yargı reformuna karşı bir kez daha gösteri yaptı. Cumartesi günü sadece başkent Bükreş'te 70 bin kişi sokağa çıktı. Protestoların gerekçelerinden biri yeni başbakanın yolsuzlukla sert bir mücadeleye karşı olması nedeniyle talep edilen hükümet değişikliği. Kimi gözlemciler protesto nedeniyle heyecanlı, diğerleriyse yeni bir göç dalgasından endişeli.

Rumen senatosu tartışmalı üç yargı yasasının ilkini salı günü onaylarken, diğer ikisinin çarşamba günü (bugün) geçmesi bekleniyor. Yurttaşlar haftalardır süren protestolarda yasalara itiraz etti, hatta son olarak yargıç ve savcılar da sokağa döküldü. Yargı üzerindeki baskının giderek arttığını söyleyen Rumen medyası reformun durdurulabileceğine ilişkin çok fazla umut taşımıyor.

Romanya'da tartışmalı yargı reformunu eleştiren onbinlerce insan bu hafta sonu yine sokaklara döküldü. Geçtiğimiz hafta yapılması planlanan parlamento oylaması hâlâ yapılabilmiş değil. Romanya basını göstericilerin öfkesini anlıyor. Bu öfke, özellikle adları yolsuzlukla anılan, iki meclisin başkanları Liviu Dragnea und Călin Popescu-Tăriceanu'ya yönelik.

Geçtiğimiz pazar akşamı Romanya'da pek çok şehirde yargı reformunu protesto eden binlerce insan sokağa döküldü. Göstericiler önemli yolsuzluk davalarına bakan savcıların gelecekte cumhurbaşkanı değil, adalet bakanlığı ve bağımsız yargıçlar kurulu CSM tarafından tayin edilecek olmasını protesto ediyor. Rumen gazeteciler de reform planlarına kuşkuyla yaklaşırken, gösterilerden övgüyle söz ediyor.

Romanya temsilciler meclisi, iktidardaki Sosyaldemokrat ve Liberal partilerin oylarıyla tartışmalı bir yargı reformunu onadı. Avrupa Birliği söz konusu yasa değişikliğinin yargıçların bağımsızlığını tehlikeye atacağı ve yolsuzluk yapan parlamenterlere cezasızlık sağlayacağı eleştirisini getirdi. Senato, kararı önümüzdeki hafta oylayacak. Rumen medyası şimdiden dehşete kapılmış halde.