Onderzoek voor altijd ziek
260 artsen moeten meer dan 460.000 langdurig zieken controleren
De controle en de begeleiding van langdurig zieken lopen helemaal fout. Het tekort aan artsen sleept al jaren aan en voor de top van de ziekenfondsen is het geen absolute prioriteit. ‘Dit systeem is eigenlijk pervers.’
‘De medische controle loopt mank. Het beleid faalt’, zegt Pieter Quisquater, adviserend arts bij de Christelijke Mutualiteit en syndicaal verkozen. Het zijn die artsen van de ziekenfondsen die, in volledige onafhankelijkheid, medisch moeten oordelen of een langdurig zieke weer aan het werk kan of niet. Maar ze zijn al jaren onderbemand en nog altijd is er geen enkele beterschap in zicht.
Het leidt tot stevige frustratie en demotivatie bij de artsen in kwestie. ‘Al jaren klagen we via officiële kanalen dat het beleid van medische controle en re-integratie faalt’, zegt Quisquater. ‘Spijtig genoeg wordt er niet geluisterd. En alles wat eerder al fout liep, is nu door de coronacrisis uitvergroot.’
Een intermutualistische werkgroep van syndicaal verkozen adviserend artsen benadrukt al jaren dat hun taak ook nooit echt als een prioriteit gezien is door de ziekenfondsen. ‘Voor de directies zijn wij een wettelijk verplicht noodzakelijk kwaad’, zegt Quisquater. ‘Hoe meer langdurig arbeidsongeschikten, hoe meer financiële inkomsten de ziekenfondsen hebben. Dit systeem is eigenlijk pervers.’
‘Voor de directies zijn wij een wettelijk verplicht noodzakelijk kwaad’ Pieter Quisquater Syndicaal verkozen adviserend arts bij de Christelijke Mutualiteit
Het aantal langdurig zieken bleef intussen aangroeien en de adviserend artsen kregen er de voorbije jaren nog een taak bij: ze moeten de langdurig zieken ook mee begeleiden naar aangepast werk. De regering zet zwaar in op deze re-integratietrajecten, maar er is al amper tijd voor controle, laat staan voor begeleiding. Bovendien gaat het steeds meer om complexe ziektebeelden, zoals burn-outs en chronische vermoeidheid. De artsen lopen zo continu achter de feiten aan. Zo kreeg de CM in 2019 al een boete van 2 miljoen euro voor het laattijdig doorsturen van medische verslagen naar het Riziv. In 2020 liep die boete al op tot 6,7 miljoen euro.
Minder personeel en tijd voor medische controle zet de deur ook open voor fraude. Een onderzoek waar Het Belang van Limburg vorig jaar over berichtte, is welbekend binnen de sector. 257 personen zouden tussen januari 2013 en maart 2017 voor ongeveer 13 miljoen euro onterecht sociale voordelen hebben bekomen.
Afstompende administratie
François Perl, directeur-generaal van de dienst Uitkeringen bij het Riziv, geeft toe dat er een tekort is aan adviserend artsen. ‘Het is een zwaar en weinig aantrekkelijk beroep. De mutualiteiten hebben het moeilijk om nieuwe artsen te vinden. In voltijdsequivalenten zijn er ongeveer 260 adviserend artsen voor heel België. Bij het Riziv hebben we er 16.’
Naast een gebrek aan middelen klagen de artsen ook over de vele verplichte, rigide checklists die ze moeten invullen. ‘Een adviserend arts wil mensen begeleiden’, zegt Mireille De Bruyn, adviserend arts bij de Socialistische Mutualiteit. ‘Maar ze staan voor bergen administratie waardoor ze niet meer uit de vicieuze cirkel geraken. We hebben dit aangekaart bij de vorige regering, maar kregen niet veel reactie.’
Kinesisten
Om het tekort aan artsen op te vangen, zochten de ziekenfondsen de jongste jaren steeds meer paramedici aan, zoals kinesisten, psychologen, ergotherapeuten en verpleegkundigen. Zij mogen de adviserend artsen voor bepaalde taken ondersteunen. Maar door de grote instroom aan dossiers krijgen paramedici soms zelf elektronische dossiers te verwerken, wat wettelijk niet kan.
Ook voor de paramedici is de situatie frustrerend, omdat hun werk herleid wordt tot louter administratieve afhandelingen in plaats van daadwerkelijke begeleiding.
De Christelijke Mutualiteit geeft toe dat paramedici soms medische documenten van langdurig zieken invullen bij verlengingen van bestaande dossiers. ‘Maar de analyse gebeurt onder toezicht van de arts en de beslissing is deze van de arts’, zegt de woordvoerder.
Perl geeft toe dat het al is voorgekomen dat de arts amper of zelfs niet naar een dossier heeft kunnen kijken. ‘Maar we laten dat niet passeren. De eindbeslissing moet bij de arts liggen.’ Hij benadrukt wel dat die praktijk ‘in heel weinig gevallen’ voorkomt. ‘Je kunt dit geen fraude noemen. Geen enkel systeem is perfect. En de ziekenfondsen zijn er zich ook van bewust dat over elk dossier door een arts beslist moet worden.’