Endülüslüler neden aşırı sağcı Vox'u seçti?
Eskiden beri sosyalistlerin kalesi olarak bilinen Endülüs'te pazar günü Başbakan Sánchez'in PSOE'si (İspanyol Sosyalist İşçi Partisi) bölgesel seçimlerde sadece oy kaybetmekle kalmadı, Vox Partisi'yle Franco diktatörlüğünden bu yana ilk kez aşırı sağcı bir parti İspanya parlamentosuna girmiş oldu. Yorumcular, Vox'un hayal kırıklığına uğramış seçmenleri köklü partilerden nasıl kopardığını anlamaya çalışıyor.
Sol partiler hayal kırıklığı yarattı
Endülüs'teki sağın güçlenmesinin birinci sebebi göç değil, diyor Der Standard:
“Sosyal demokratlara küskün birçok kişi ya sandığa gitmedi ya da seçimini Vox partisinden yana kullandı; bu gelişmede sığınmacı akınlarının merkezi bir rolü yoktu. Endülüs'te olanlar daha ziyade ABD'yi hatırlatıyor; orada da Demokrat Parti'li seçkinler, seçmeni, ya sandığa gitmeyecek ya da Donald Trump'ı seçecek kadar hayal kırıklığına uğratmıştı. Vox'tan farklı olarak Podemos, bu gelişmelere dair hissiyatını yitirdi. Sol alternatifler çabuk, çok çabuk yıprandı, eskidi. Parti içi çatışmaların ardından yönetime gelen siyasiler, post-komünistlerle ittifak yapmak suretiyle seçmenlerinin büyük kısmını hayal kırıklığına uğratarak, esen değişim rüzgarlarını ortodoks bir esintiye dönüştürüp yok etti.”
Ayrılıkçılar kendi düşmanlarını yarattı
Frankfurter Rundschau gazetesinin İspanya muhabiri Martin Dahms, Vox'un Endülüs'teki zaferinin Katalonya'yla ilişkisini ele alıyor:
“Vox'un elde ettiği başarı ... Katalonya bağımsızlık sürecinin bir yan etkisi oldu. Bunun böyle olacağı daha 2017 yılında, hukuka aykırı olarak düzenlenen 1 Ekim referandumunun ardından ülkenin dört bir yanında İspanyol bayraklarının çekilmesinden belliydi. Ansızın uyanan yurtseverlik bunun ardından hafiflemek bir yana İspanyol sağı tarafından iyice körüklendi -yeterli sayıda İspanyolun, yeni bir milliyetçi partinin kurulma zamanı geldiğine inanmasına yetecek kadar. İspanya [Avrupa'da] bir istisna değil artık. Ayrılıkçılar artık hep endişe ettikleri hasımlarına kavuşmuş oldu.”
Kadınlara ve yabancılara karşı
Vox'un başarısındaki ana etmen, eski kuyruk acılarıdır, diyor La Repubblica:
“Yeni kıyafetlere bürünmüş çok eski bir duygu. Yaşasın kral, 'los moros'a, yabancılara ölüm. Kadınlar ait oldukları yerde kalmalı. Bu arada seçim katılımının da oldukça düşük olduğu gözden kaçırılmamalı. Seçimin gerçek kazananı, seçmeyenlerin partisi, gerek sol hükümet gerekse bunlar kadar rüşvetçi Rajoy'un muhafazakarlarının düş kırıklığına uğrattığı kesim oldu. Ama bu, benzerleri dünyanın dört bir köşesinde anlatılan bir hikaye.”
İspanya demokrasisi ölümle cebelleşiyor
Aşırı sağcı Vox Partisi, tam da İspanya'nın ilk demokratik anayasasının 40. yıldönümü olan 6 Aralık tarihinde bir zafere imza attı, diyor El País üzüntüyle:
“Vox kesinlikle antidemokratik bir parti, çünkü parti programında yabancılara ayrımcılık uygulanması, cinsiyet eşitliği taraftarı ve aile içi şiddete karşıtı yasaların kaldırılması gibi unsurlar yer alıyor. ... Buna rağmen merkez sağ partiler, Vox'a kapılarını açarak bu partiyi meşrulaştırıyor. ... Ancak bunu ilk yapan merkez sağ partiler değil: Sánchez'in PSOE'si de güvensizlik oylamasında, anayasaya aykırı davranan Katalan ayrılıkçılığının oylarını kabul ederek aynısını yapmıştı. ... Şimdi tüm bu gelişmeler, tam da anayasanın 40. yıldönümüne bir gün kala yaşandı. Aslında kutlanacak bir şey yok. İspanya demokrasisi ölümle cebelleşiyor ve kimse ona nasıl yardım edileceğini bilmiyor.”
İspanya'da kağıtlar yeniden karılıyor
İspanya'da bundan sonra beş parti seçmenin oyuna talip olacak, diyor Público:
“Endülüs'teki aşırı sağcı Vox Partisi, gerek siyasi partiler gerekse analistler için sürpriz oldu. Anketler aşırı sağcı bir partinin Endülüs parlamentosuna girebileceğine işaret etmişti, ancak kimse sembolik yüzde 10 barajını aşacaklarına ve böylece İspanya'nın siyasi partiler denklemini değiştirebileceğine inanmamıştı. Bundan sonra artık beş siyasi parti seçmenin oyuna talip olacak. ... Oyunun kuralları değişti. Parti politikalarındaki kriz nasıl sol protesto partisi Podemos'un kurulmasının önünü açtıysa, aynı kriz şimdi aşırı sağ uçta, bambaşka bir popülizme neden oluyor. Bu bölgesel seçimlerin etkileri sadece Endülüs'e yük bindirmekle kalmıyor, bunlar İspanya'ya ve mayıs ayında yapılacak AP seçimlerinde Avrupa'ya da yük olacak.”
Sonunda İspanya da aşırı sağcı bir partiye kavuştu
Aşırı sağcı Vox Partisinin Endülüs'teki bölgesel seçimlerde elde ettiği başarı, El País'ye göre daha sadece başlangıç:
“Bu seçimlerin verdiği mesaj, muhafazakar seslerin yükselmeye başladığı. Endülüs -ve dolayısıyla İspanya- artık diğer Avrupalı güçlü komşularından pek de farklı değil. Profili belirsiz, aşırı sağcı bir parti İspanyol kurumlarına girmenin yolunu buldu. İspanya'daki aşırı milliyetçiliği, -Vox'u tebrik etmekte gecikmeyen- Marine Le Pen'in Ulusal Cephe'si, Matteo Salvini'nin Lega Partisi ya da Almanya'daki AfD gibi partilerin yükselişine eklemlendirdi bu başarı. Vox bir Endülüs partisi değil. Yerel, bölgesel ve Avrupa seçimlerinin yanı sıra muhtemelen parlamento seçimlerinin de yapılacağı önümüzdeki sene, siyasi olarak belirleyici bir faktör olacak.”
Muhafazakarlardan ihanet denemesi
eldiario.es, muhafazakar Halk Partisi'nin Vox ile olası bir koalisyona göz kırpmasına öfkeli:
“Halk Partisi'nin (PP) önümüzdeki parlamento seçimlerini kazanabilmek için aşırı sağcıları ideal koalisyon ortağı olarak gördüğü artık aşikâr. ... Liberal bir demokrasinin temel değerlerinin savunulmasına son! Aşırı sağcı popülistleri durdurmaya çalışmaya son! PP, Almanya ya da Fransa gibi ülkelerdeki muhafazakar partilerin yöneticilerinin vaazlarında bahsettiği her şeyi kaldırıp çöpe attı. ... Parti genel başkanı Pablo Casado, Avusturya'nın izlediği yolda yürümeye karar verdi. Avusturya'da sağ kanat, yaşlı bir Nazi ve eski bir SS üyesi tarafından kurulmuş, aşırı sağcı FPÖ'yle birlikte hükümet ediyor.”