Ukrayna: Zelenskiy mi Poroşenko mu?
Ukrayna'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin pazar günü yapılacak ikinci turunda komedyen Volodimir Zelenskiy ile mevcut Cumhurbaşkanı Poroşenko karşı karşıya gelecek. Zelenskiy ilk turu yaklaşık yüzde 30'la almış, yüzde 16'larda kalan rakibini açık arayla geçmişti. Poroşenko'nun bu tabloyu son dakikada değiştirme şansı var mı?
Poroşenko'nun kazanma ihtimali
Kommersant, Zelenskiy'ye seçime malolabilecek senaryolardan söz ediyor:
“Senaryolar çok uzak birer ihtimal olsalar da tamamen yok sayılmamalı. Ukrayna'da her şey mümkün. Senaryoların ilki bir tür felaket, mevcut durumu başaşağı edecek mücbir sebep olabilir. Örneğin Zelenskiy'nin ortalıktan kaybolması, delirmesi, adaylığını geri çekmesi, tüm bunların bir televizyon programının bir parçası olduğunu açıklaması ya da koruyucu meleği, milyarder Kolomoyskyi'nin yanına kaçması. Ya da Kiev Olimpiyat Stadyumuna girerken 'Çok yaşa, Putin!' diye bağırması. İkinci senaryo, seçim kuruluna Poroşenko'yu cumhurbaşkanı ilan etme cesareti verecek yoğun seçim yolsuzluklarının yapılması. Bu senaryoya inananlar, 'yüksek seçim kurulu mücadelesinde' galip gelenlerin kazanacağını düşünüyor.”
Nefretin sesi
Gazeteci Roman Romaniuk, Ukrayinska Pravda'daki yazısında, Volodimir Zelenskiy'nin neden yakın zamanda seçmenleriyle sorun yaşayacağını anlatıyor:
“Poroşenko'dan nefret edenlerin desteğini cepte biliyor. ... Ama bu durum, bunun sadece Poroşenko'nun sorunu olduğu anlamına gelmiyor. Hatta Selenski için daha da büyük bir sorun. Yakında belki de cumhurbaşkanı olacak Zelenskiy, hükümetten nefret eden herkesi kazanmaya çalışarak büyük bir risk alıyor. Zira Poroşenko koltuğu bırakır bırakmaz Zelenskiy bütün bu nefretle başbaşa kalacak. Anlaşılan o ki, gerek Zelenskiy gerekse kurmayları geçtiğimiz haftalarda şu sözün etkisi altında kalmış: 'Konuşmama hakkınız var. Söylediğiniz her şey aleyhinizde kullanılabilir.'”
Sanal dünya gerçek dünyayı yendi
Günlük Lietuvos žinios gazetesine göre, Ukrayna'daki seçim mücadelesi sanal dünyanın ne kadar önemli olduğunu gösterdi:
“Görevdeki Cumhurbaşkanı Poroşenko'nun ekibinin, Zelenskiy'nin bir zaafını bulup geleneksel yöntemlerle saldırması Zelenskiy'nin destekçilerini harekete geçirmeyecektir. Çünkü bu destekçiler sadece akıllı telefonlarını ellerine alıyor, herhangi esprili bir yorumu paylaşıyor ve kısa sürede sosyal ağlarda milyonlarca insanın görmesini ve paylaşmasını sağlıyorlar. ... Bu seçimlerde sanal dünya, reel siyasi dünyayla çarpışıyor yani. Seçim kampanyası içinse adayın varlığı değil, sadece imajı bile yeterli oluyor.”
Zelenskiy Rusya'yı anlayan birisi
Zelenskiy'nin zaferiyle beraber Ukrayna Batı'dan bir parça daha uzaklaşır, diyor Frankfurter Rundschau:
“Zelenskiy sadece Rusçanın konuşulduğu Doğu'dan gelmekle kalmıyor, aynı zamanda duruşuyla da Batı karşıtı küskünlüklerden beslenen Sovyetler sonrası bir yaşam duygusunu temsil ediyor. Vladimir Putin'in kuklası olmayabilir ama yine de 'Rusya'ya anlayış gösteren biri'. Donald Trump üslubuyla, cumhurbaşkanı olarak Putin'le görüşeceğini ve onun kendilerinden neler beklediğini dinleyeceğini açıkladı Zelenskiy. Bunun ardından kendi beklentilerini dile getirecek ve sonunda orta yol bulunacak. Buna inanmak sadece naiflik değil, Putin'in de Ukrayna'nın kaderi konusunda karar sahibi olduğunun da itirafı.”
Kremlin gizlice Poroşenko'yu destekliyor
Buna karşın Radio Kommersant FM, Moskova'nın Zelenskiy'i Poroşenko'ya tercih ettiğine kesinlikle inanmıyor:
“Her şeye rağmen Poroşenko kendini kanıtlamış bir ortak. Saldıran kişi o olduğu sürece sorun yok. Teknelerle ve eski bir şileple yapılan her açıdan tuhaf Azov çıkartması bir gösteriden fazlasıydı. ... Onun altında milyarderler serpildi, tıpkı Yanukoviç'te olduğu gibi. ... Genel itibariyle bakıldığında Poroşenko'nun Kremlin siyasetçileriyle aynı kumaştan olduğu görülüyor. Ama Zelenskiy Moskova için bir kabus olacaktır. ... Alışılageldik anlayışın dışında yer alan Zelenskiy'e ulaşmaları mümkün olmayacaktır.”
Ukrayna her zaman sürprizlere gebe
Sonunda kimin cumhurbaşkanı olacağını öngörmek mümkün değil, diyor siyasetbilimci Anmand Gosu, Revista 22'deki yazısında:
“Ukraynalı seçmenler, popülist bir siyasetçi rolüne bürünmüş, ne deneyimi, ne ekibi, ne siyasi programı, ne de Kırım, Donbass ve Rusya konusunda net bir tutumu olan bir komedyeni pekala seçebilir. Bunun alternatifi kulağı kesik siyasetçilerin milyarderi, yolsuzlukla suçlanan, etrafı şüpheli şahıslarla çevrili olan ama ne yapacağının gerek Ukraynalılar gerekse Batılı hükümetler tarafından önceden kestirilebildiği bir cumhurbaşkanı. Birinci turdaki büyük farka rağmen her iki aday da eşit şansa sahip. Ukrayna'daki seçmenlerin sürprizleri ne kadar sevdiklerini anımsayacak olursak, ikinci turda ibrenin Cumhurbaşkanı Poroşenko'dan yana dönmesi şaşırtıcı olmayacaktır.”
Bu komedyen ülkede kalıcı olacak
The Irish Times, Zelenskiy'nin Ukrayna'nın siyasi coğrafyasına kalıcı bir damga vuracağını düşünüyor:
“Bilhassa genç Ukraynalılar, milyarder Poroşenko'nun ve doğalgaz sektörünün eski yöneticilerinden biri olan Timoşenko'nun, ayrıcalıklı seçkinler grubuyla başedebileceğinden emin değil. Bu nedenle çoğu, seçim mücadelesindeki sosyal medya kullanımı ders niteliğinde olmuş, ama pek de siyasi içerik sunamayan bir komedyene bel bağlamış durumda. ... Zelenskiy ikinci turda yenilecek olsa dahi, bu ivmeyi kullanarak bir siyasi parti kurabilir ve bununla ekimdeki parlamento seçimlerine girebilir. Parlamento seçimini kim kazanırsa kazansın, Ukrayna'nın siyaset katlarında -Rusya'dan farklı olarak- her şeyin hızla değiştiğini aklından çıkarmamalı.”
Gençlik için seçim bir komediden ibaret
Yazar Boris Chersonski, seçimleri Novoye Vremya için şöyle yorumluyor:
“1. Bu bir protesto seçimi oldu. İnsanlar seçkinlerden sıkıldı, yolsuzluktan bıktı. ... 2. Genç insanların seçimlerini, ülkeyi terk etmekten yana kullandığından (ve sandığa gitmediklerinden) şikayet edip duruyoruz. Bu kez gençlerin seçimlerdeki rolü, daha öncekinden çok daha büyük görünüyor. Ancak genç insanlar sorumluluk duygusundan ziyade eğlence olsun diye oy kullandı. Eğitim sisteminin çöküşü, seçmenimize de ulaştı. 3. Benzer bir durum, bir 'halk dalgasının' son derece tuhaf ve hazırlıksız bir şahsiyeti iktidara getiren Amerika Birleşik Devletleri'nde de yaşandı. Ancak ABD'de, başkanı denetleyen iki güç alanı daha, yani parlamento ve yargı var. Bizdeyse yürütme kontrolsüzce hareket ediyor.”
"Şeytan" ile anlaşmaya hazır
Zelenskiy ola ki görev başındaki Poroşenko karşısında başarılı olursa, bunun sebebi Kremlin karşısındaki tutumu olacaktır, diyor La Stampa'nın Rusya muhabiri Guiseppe Agliastro:
“Poroşenko ile Zelenskiy arasındaki seçimde yurttaşlar, ekonomik bataktan çıkabilmek ve Donbass'taki çatışmaları sona erdirmek için ülkenin hangi yönde gitmesi gerektiğine karar verecek. Kalan iki aday Batı taraftarı, ancak askeri çatışmaya ilişkin planları birbirinden epey farklı ve uzmanlara göre Zelenskiy'nin kendini Putin'e duyurabilme olasılığı, Poroşenko'da yüksek. Zelenskiy krizin çözülebilmesi için 'şeytan' ile, yani Kremlin'le görüşülmesi gerektiğini üzerine basa basa söylemişti. Şimdi bir uzlaşıya varılacak. Ancak bu uzlaşının neye benzeyeceği henüz belirsizliğini koruyor.”
Rusya'nın gönlündeki aslan
Siyasetbilimci Aleksey Makarkin, Vedomosti'deki yazısında Kremlin'in kimi tercih edeceğini inceliyor:
“Sanırım Rus devlet gücü, Zelenskiy'nin zaferini tercih edecektir. ... Zelenskiy'nin yarattığı umudun sebebi, zayıf bir cumhurbaşkanı olacağı ihtimali olsa gerek. Deneyimsiz, üstelik kendi ekibi de yok. Seçim kampanyasının böyle bir karşılık bulacağını kendisi bile düşünmemiş sanki. ... Rusya açısından en olumsuz galip ise Poroşenko. İlk kez seçimlere katıldığında, Rusya'da birçok kişi tarafından, Rusya'yla kimi uzlaşılara ulaşmayı deneyecek bir girişimci olarak görülmüştü. Ancak sonradan anlaşıldığı üzere, aslında bambaşka bir insan. Kendini başkomutan rolüne kaptırdı ve ödün vermeye de hazır görünmüyor.”
Sonsuz trajedi yerine varsın komedi olsun
Delo, televizyonda program yapan komedyen Zelenskiy'den fazla şey beklenmemesini salık veriyor:
“Perde arkasında o kadar çok farklı çıkar grubu ve nüfuz sahibi insanın yanı sıra, uluslararası güçlerin az çok açık çıkarları var ki, ciddi anlamda bir değişimin olmasını beklememek gerekir. Televizyonlarda cumhurbaşkanını oynamak pek zor değil ancak realitenin (jeo)politik komedyasında sahne almak için gerçek bir oyuncu olmanız gerekir. Ancak artık maalesef alışkanlık olduğu üzere bu realite Ukraynalılar için bir kez daha bir komediye dönüşecek ya da komedya kalacak. Ne var ki bu bile, sayısız insanın varoluşunun yegane edebi üslubunun trajedi olmasından iyidir.”