Rusya ile Ukrayna arasında pasaport yarışı
Rusya'nın, Donbass'ta yaşayanların ardından bütün Ukrayna vatandaşlarına kolay ve hızlı bir şekilde Rus pasaportu verileceğini açıklamasının ardından, müstakbel Ukrayna Başkanı Zelenskiy de karşı hamle yaptı ve bütün Ruslara Ukrayna vatandaşlığı teklif etti. Köşe yazarları bu kadar kolayca vatandaşlık dağıtılmasının perde arkasına eğiliyor.
Yurttaş için hakikat anı
Ukrayna ile Rusya arasında, Kırım ve Donbass meselelerinin ötesinde yeni bir rekabet baş göstermeye başladı, diyor Kommersant:
“Bu yürütülen, kalkınma modelleri ve demokrasi gibi yumuşak güç üzerine yürütülen bir rekabet. Yani, hangi ülkede yaşamak daha iyi? Odağında kuşkusuz insanın yanı sıra refah düzeyinin, yaşam kalitesinin, güvenliğinin ve temel hak ve özgürlüklerinin yer aldığı bir değerler tartışması bu. Bu anlamda pasaport meselesi, ak koyun kara koyunun belli olacağı bir alan: Çünkü hangi modeli tercih edeceğine, hangi modelin daha cazip olduğuna insanlar kendileri karar verecek. Yaşanan bu durum, Cumhurbaşkanı Selenski için bir çarpışma testi olacak. Blöf yapmıyorsa Ukrayna'nın diğer ülkelere örnek olduğunu yurttaşlarına göstermeli.”
Moskova Selenski'den korkuyor
Rusya'nın pasaport hamlesi, Moskova'nın gücünün değil, korkusunun bir işareti, diyor Lietuvos žinios:
“Donbass Bölgesinde Rus pasaportların verilmesi kararının bir başka sebebi olabilir. Selenski Batılı ortaklarının da yardımıyla Batı taraftarı kalmayı sürdürürse, Kiev yönetimi kontrolünde olmayan Donbass'ta da kabul edilen bir şahsa dönüşecektir -hem de Poroşenko'nun hiç olamadığı kadar. Bölge de Kiev'in kuralları uyarınca bu devletin altına girmek konusunda insanları teşvik ediyor. Moskova bunu önlemek için Donbass'taki nüfuzunu arttırmanın peşinde. Bunun için de sadece bölgede geçerli Rubleyle ya da ve ayrılıkçı rejimin desteklenmesiyle yetinmeyip, pasaportları da kullanıyor.”
Brüksel ancak aydı
Gazeteci Cristian Unteanu Adevărul'daki blog'unda , Putin'in teklifinin perde arkasında AB'ye bir tehdit olduğunu söylüyor:
“Rus teklifi, Avrupa'nın geleceğini tartışanlara kütür kütür bir mesajdır ve Avrupalı liderler bunu çok geç anlamıştır. ... Bence bu ikazı Brüksel ancak anladı ve yorumladı, çünkü emsal oluşturan bu vakalar yaygınlaştığı ve istifade edildiği sürece bu durum korkunç sonuçlar doğuracak bir harekete dönüşebilir. Daha somutlaştıracak olursak, 'pasaport kartı' ilerde, eski topraklarını geri almak isteyen devletler arasındaki sorunlarda öncü ya da katalizör olarak kullanılacağa benziyor.”
Beklenen sonuç
Ukrayinska Pravda'ya yazan Oleh Petrowitz, Kiev yönetiminin Moskova'nın bu hamlesine şaşırmasından rahatsız:
“Başka devletlere ait pasaportların Ukrayna topraklarına mutlak biçimde yayılması süreci devam ediyor. Karpatlar ötesi Ukraynalılara Macar pasaportu verildiği günleri hatırlıyoruz. Şimdiyse geçici olarak devlet kontrolünde bulunmayan Donbass Bölgesi'nde aynı şey Rusya tarafından yapılıyor. Bu olay, 2019 yılının en etkileyici gelişmesi olan cumhurbaşkanı seçimini bile gölgede bıraktı. 2017 yılı sonunda Rusyalı parlamenterler, Ukrayna yurttaşlarına Rusya pasaportu verilmesi işleminin 'herkes için' kolaylaştırılmasını öngören bir yasayı geçirdi. Ukrayna'da buna tepki verilmemiş, olay Ukrayna medyasında da yer almamıştı.”
İlhak yok, manda var
Rusya'da erişime kapalı olan muhalif grani.ru web sayfası, Doğu Ukraynalılara pasaport dağıtılmasını bir tür gönülsüz el koyma olarak görüyor:
“Putin imzaladığı genelgeyle bu bölgeleri -Kırım'da olduğu gibi- şimdilik Rusya'ya katmayacağını ya da katamayacağını açıkça göstermiş oldu. Ama buraları Rus mandası altına almakta bir sorun yok. Böylece buralar bir taraftan Rusya toprağı kabul edilmezken, bir taraftan da Rusya pasaportlarıyla, nefret edilen Ukraynaca değil Rusçayla, Rus emekli maaşları ve gıdalarıyla, Putin portreleri ve Kremlin'e bağlı bir yerel yönetici birimiyle buralar pekâlâ Rus. Putin'in genelgesi, bir manda davetidir ve Kremlin'dekilerin şunu gördüğünün kanıtıdır: Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından Ukrayna öylesine zayıf düşmüş durumda ki, hiç korkmadan buradan toprak koparmayı sürdürebiliriz.”
Moskova Zelenskiy'i sınıyor
Vedomosti, yaşananlar ile Gürcistan gerginliği arasında huzursuz edici bir paralellik görüyor:
“2000'li yılların başında Rusya Abhazya ve Güney Osetya'da yaşayanlara bol bol pasaport dağıtmıştı. Ağustos 2008'deyse Rusya'nın o zamanki devlet başkanı Medvedev, Gürcistan savaşını buradaki insanları koruma zorunluluğuyla gerekçelendirmişti. ... Kullandığı, 'Rusya kuşkusuz her zaman yurttaşlarını korumaya hazırdır' ifadesi, artık tehditkar bir hal aldı. Alınan karar Ukrayna ile ilişkilerin gerginleşmesi anlamına gelmekten ziyade, Donbass çatışmasında el yükseltme denemesi olabilir. Anlaşılan Kremlin, pasaport dağıtma işlemlerinin Kiev davranışına bağlı olarak ya kısıtlanacağı ya da daha da arttırılacağını ima ederek seçilmiş Devlet Başkanı Zelenskiy'i sınamak niyetinde.”
Kremlin açık mesaj yolluyor
Radio Kommersant FM, Rusya'nın stratejisini mantıklı buluyor:
“Kremlin bu tutumuyla Kiev yönetimine, Donetsk ve Luhansk bölgelerini güç kullanarak geri almayı aklından bile geçirmemesi sinyalini veriyor. Zira Ukrayna yönetiminin, bu bölgelerde yaşayanlara kitlesel olarak Rusya pasaportu verilmesinin ardından böyle bir eyleme kalkışması, Gürcistan'ın eski devlet başkanlarından Saakaşvili'nin 2008'de Güney Osetya hamlesi [Gürcistan ordusu Güney Osetya başkenti ve çevresindeki köylere ateş açmıştı] gibi değerlendirilecektir. Üstelik bütün beklenen sonuçlarıyla beraber. ... Bu, Amerikalılar da dahil olmak üzere Batı'nın pekala farkında olduğu bir durum. ... Elbette yaygara koparacak, çifte standarttan bahsedecekler. Ama Kremlin'in mantığını anlayacak ve bundan sonraki tutumlarını belirlerken bunu göz önünde tutacaklardır.”