Litvanya: Şimdi de çevrimiçi medya sırada

Geçtiğimiz yılIarda Litvanya medyasında büyük bir yıkım yaşandı: Artık günlük basılan ulusal gazeteler yok, kimi dergiler kapanmak zorunda kaldı. Korona krizi başladığından beri çevrimiçi portallar da kapanma korkusu yaşıyor. Oysa Litvanya medyasının durumu her zaman bu kadar kötü değildi.

Litvanya’da bir gazete bayii (Flickr, Andreas Lehner (CC BY 2.0))
Litvanya’da bir gazete bayii (Flickr, Andreas Lehner (CC BY 2.0))
Çünkü Litvanya daha 1990 yılında, bağımsızlığını ilan etmeden önce sansürü kaldırmış, bunun sonucunda da medya, devletin egemenliği mücadelesinde önemli bir rol üstlenmişti. 90’lı yıllarda medyanın etkisi çok büyüktü, yurttaşlar özgür basın özlemi içindeydiler. 100 bin tirajlık baskılar neredeyse sıradandı. Ancak geçtiğimiz 15 yılda çoğu gazetenin tirajı üçte ikiye varan oranlarda azaldı.

Günlük gazeteler tarihe karıştı

2008 krizi ve onu takip eden (basında katma değer vergisinin yüzde 5’ten 21’e çıkarılması gibi) siyasi kararlar sektörü oldukça zorladı. Bunu takiben birkaç medya organı kapandı, diğerleri bir süre daha ayakta kalma savaşı verdi. 2019 yılında ülkenin en eski günlük gazetesi olan Lietuvos žinios yüz yılı aşkın bir süreden sonra yayın hayatına son verdi. Ülkede gerçek bir ulusal gazete zaten uzun zamandır yayımlanmıyordu, zira çoğu gazete epeydir pazartesi günleri çıkmıyordu. Bir zamanların en büyük ve en etkin günlük gazetesi olan Lietuvos rytas da 2020’den itibaren haftada üç kez çıkmaya başladı. Korona krizi tek ekonomi gazetesi olan Verslo žinios için de dönüm noktası oldu, gazete haftalık yayınlanmak zorunda kaldı. Ülkenin en önemli bölgesel gazeteleri ise ikinci büyük şehir Kaunas’da yayınlanan Kauno diena ile liman şehri Klaipeda’da çıkan Klaipeda ve Vakarų ekspresas.

Yabancı oyuncular devrede

Dünya ekonomik krizi yazılı basını vurmuştu, Korona pandemisi şimdi de çevrimiçi medyayı vurdu. Ziyaretçi sayıları rekor üstüne rekor kırmasına rağmen reklam gelirleri çok düştü ve aralarında Delfi, 15min ve Lrytas gibi üç büyük haber portalının da bulunduğu medya kuruluşları devlet yardımına muhtaç oldu.

2008 krizinden sonra pek çok yayın kuruluşu el değiştirdi. Norveçli Schibsted Grubu Litvanya pazarından çıktı ve 15min portalını 2013 yılında (daha önce adı Eesti Media olan) Estonyalı Postimees’e sattı. Litvanyalı Achema Grubu, 2013 yılında BTV televizyon kanalını, bir diğer sektörler üzeri holding olan Litvanya MG Baltic’e sattı. LNK televizyonunun da sahibi olan bu holding 2017’de Alfa portalını elden çıkardı. 2017 yılında el değiştiren bir başka medya organı, Tv3 portalını da işleten TV3 televizyonu oldu. İsveçli Modern Times Group, Baltık ülkelerindeki medya kuruluşlarını, Providence Equity adlı ABD fonuna sattı. Litvanya’da faaliyet gösteren diğer büyük yabancı holdingler, İsveçli Bonnier Business Press AB (Verslo žinios) ve Estonyalı Ekspress Group (Delfi).

Litvanya’daki medya gruplarının en güçlü temsilcileriyse Lietuvos rytas ve Respublikos leidiniai. Litvanya’da medya patronları sık sık iş ve ekonomi dünyasının etkisinde kalmakla suçlanıyor. Bu konuda en mağdur kesim, siyasette aktif olan ya da siyasetle sıkı ilişkileri olan küçük yerel medya kuruluşları.

Hükümet medyayı daha da sıkı kontrol altına alma ve kamu radyo televizyon kurumunu etkileme çabalarından vazgeçmiyor. Buna bir örnek de, parlamentoda kurulan özel bir komisyon tarafından devlet radyo ve televizyon kurumunu denetlenmesi. Anayasa mahkemesi bu incelemeyi anayasaya aykırı bularak reddetti.
.
Basın Özgürlüğü Endeksi ( Sınır Tanımayan Gazeteciler)
28. sıra (2020)

Erişim: Nisan 2020
Medya arama

euro|topics'te Litvanya medyası

Medya arama