  Çin ve Tayvan

Çin, perşembe gününden beri Hint-Pasifik’teki Tayvan adası etrafında askeri tatbikat gerçekleştiriyor. Tayvan, hava savunma bölgesinin onlarca kez ihlal edildiğini bildirdi. Çin dün kan dökme tehdidinde bulunurken, bugün Çinli bir ordu sözcüsü tatbikatın özerk yönetilen adayı ele geçirme kapasitesini deneme amaçlı olduğunu belirtti. Basın son gelişmelere eleştirel yaklaşıyor.

Çin’in baskılarını artırdığı Tayvan’da cumartesi günü başkanlık ve parlamento seçimleri yapılacak. İktidardaki Demokratik İlerleme Partisi (DPP), adayı Devlet Başkanı Yardımcısı Lai Ching-te ile anketlerde az farkla önde görünüyor. Ana muhalefet partisi Kuomintang (KMT), Pekin’e daha uzlaşmacı yaklaşılmasını istiyor. Tayvan Halk Partisi (TPP) ise daha ortada bir yol izliyor.

Tayvan’da cumhurbaşkanlığı seçimlerini Lai Ching-te’nin kazandığı ilan edildi. Bu da selefi Tsai Ing-wen’in Çin’e yönelik eleştirel çizgisinin korunacağı beklentilerini güçlendirdi. Parlamentoda mutlak çoğunluğu elde edemeyen partisi DPP ise Pekin’e karşı daha uzlaşmacı bir tutum sergilenmesini isteyen muhalefetle uzlaşmak zorunda kalacak. Avrupa basını, seçim sonucunun olası etkilerini değerlendiriyor.

Çin’in Tayvan çevresinde gerçekleştirdiği askeri tatbikat 11 Nisan’da resmen sona erdi. Buna rağmen, Tayvan Savunma Bakanlığı’nın açıklamasına göre 9 gemi ve 26 uçakla tatbikatlar sürüyor. Çin Halk Cumhuriyeti, 70 yıldır bağımsız bir ülke olan Tayvan’ı kendi topraklarının parçası olarak görüyor. Bir abluka ve hatta işgal tehdidi mi var? Avrupa basını bu konuda hemfikir değil.

Emmanuel Macron’un Çin-Tayvan ihtilafına ilişkin açıklamalarına tepkiler gelmeye devam ediyor. Macron, Ursula von der Leyen ile Pekin’e gerçekleştirdikleri ziyaretin ardından, ekonomi gazetesi Les Echos’a Avrupa’nın Tayvan meselesinde ABD'nin “takipçisi” gibi davranmaması gerektiğini söylemişti. Yorumcular, Macron’un Çin’de yinelediği Avrupa’nın daha fazla stratejik özerkliğe sahip olması çağrısını da irdeliyor.

Nancy Pelosi’nin adayı ziyaret etmesini provokasyon olarak algılayan Çin’in yanıtı, Tayvan etrafında agresif askeri tatbikatlar gerçekleştirmek oldu. Çin ordusu yalnızca Tayvan’ın on iki millik karasularına girmekle kalmadı, Japonya’nın hak iddia ettiği suları da roketlerle vurdu. Avrupa basını, gelişmelerin ne denli tehlikeli olduğu konusunda bölünmüş durumda.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, pazar günü Asya gezisine çıktı. Ancak daha önce açıklanan Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya duraklarına ilaveten Tayvan’ı da ziyaret edip etmeyeceği muğlak kaldı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping bu konuda uyarılarda bulundu ve adada tatbikat düzenlenmesi talimatı verdi. Avrupa basını, ziyaretin türlü riskler barındırdığını düşünüyor.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali başladığından beri, Çin'in Moskova'dan aldığı ilhamla uzun süredir tehdit ettiği Tayvan'ın fethine girişebileceği endişesi hâkim. ABD Başkanı Joe Biden, dün Japonya'ya gerçekleştirdiği resmi ziyaret sırasında, böyle bir durumda ada ülkesine askeri destek sunulacağını duyurdu. Pekin'in yanıtı sert oldu. Yorumcular, yapılan karşılıklı açıklamaları analiz ediyor.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in Tayvan'ın Çin Halk Cumhuriyeti'ne katılması yönünde pazar günü yaptığı çağrıya, Tayvan lideri Tsai Ing-wen'den red cevabı geldi. Çin savaş uçakları geçtiğimiz hafta birçok kez Tayvan hava sahasını ihlal etmişti. Pentagon da artık ABD'li eğitmenlerin Tayvan ordusunu gizlice eğittiğini itiraf etti. Köşe yazarları gerilimin tırmanmasına farklı yorumlar getiriyor.