Ukrayna: Yermak'ın istifasından sonra ne olacak?
Ukrayna’da Andriy Yermak’ın istifasının ardından kilit bir makam boş kaldı. Zelenskiy’nin Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı, altı yıl hizmet verdikten sonra Ukrayna enerji sektöründeki yolsuzluk skandalıyla bağlantılı olarak görevini bıraktı. Evinde yapılan aramaya rağmen şu ana kadar hakkında bir dava açılmadı. Medya, bu gelişmenin ülke ve müzakere süreci için ne anlama geldiğini irdeliyor.
Zelenskiy'nin gücü önemli ölçüde azaldı
Radio Kommersant FM, Yermak’ın gidişinin Kiev’deki devlet başkanlığı gücünü belirgin ölçüde zayıflattığını öne sürüyor:
“Devlet Başkanlığı makamı Yermak’a öylesine bağlıydı ki, onun yokluğunda Zelenskiy adeta ‘topal ördek’e dönüştü. İdarenin başına geçecek adaylardan birinin, devlet yönetim sisteminin tamamını kontrolü altına alabilmesi pek muhtemel görünmüyor. Bunun için yalnızca Devlet Başkanı’nın güveni değil, sistemin bizzat kendisinin sadakati de gerekiyor. Üstelik bugün durum, Zelenskiy’nin popülaritesinin kendisine ve ofis başkanına açık çek verdiği Şubat 2020’den [Yermak'ın göreve geldiği tarih] tamamen farklı.”
Yıpranmamış bir müzakereci için yol açık
The Daily Telegraph, istifadan olumlu bir sonuç çıkarıyor:
“İstifası, sürdürülebilir bir ateşkese ne kadar uzak olunduğunun sessiz bir itirafı gibi görünüyor. Ancak bu aynı zamanda ufuktaki bir umut ışığı da olabilir: Yermak’ın gidişi, Başkan Donald Trump yönetimiyle gerginleşen ilişkilerin onarılmasına ve savaşın pragmatik bir şekilde çözülmesine zemin hazırlayabilir. ... İstifası, Ukrayna müzakere ekibi içinde Trump’a daha yakın duran isimlerin nüfuz kazanmasına kapı aralayabilir. ... Geçmişteki sert açıklamalarla koşullanmamış yeni ve yıpranmamış bir müzakereci, Ukrayna’da barış için gerekli olan o zor kararları almaya hazır olabilir.”
İyi yönetişim ilkeleri gözetildi
Latvijas Avīze, bu vakada Ukrayna’nın demokratik bir devlet için örnek teşkil edecek tepkiler verdiğini belirtiyor:
“‘Yermakgate’ dolayısıyla Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı’nın üzerinde uzun süredir şüphe gölgeleri vardı. Bu yüzden de Zelenskiy’nin, ekibindeki en önemli isimle -hiç değilse şeklen- yollarını ayırmak zorunda kalmaya kendini çoktan hazırladığını varsayabiliriz. ... Ukrayna artık demokrasinin nasıl işlediğine dair bir örnek olarak öne çıkabilir: Bir yetkili, kesinleşmiş yargı kararını beklemeden şüphe üzerine istifa ediyor. Yolsuzluğun daha derinlere kök salıp salmadığını elbette bilmiyoruz, ama en azından bu vakada her şey iyi yönetişim ilkelerine uygun seyretti.”
Bir kurban gerekti
Siyaset bilimci Ihar Tyshkevich, NV tarafından alıntılanan bir Facebook paylaşımında Yermak’ın istifasının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor:
“Devlet Başkanlığı Ofisi’nin eski başkanı, suçlu olup olmadığı bir yana zoraki bir siyasi kurbana dönüştü. Aksi takdirde ABD, bu vakayı Zelenskiy üzerinde baskı kurmak için kullanırdı. Ve Ukrayna Devlet Başkanı -müzakerelerin sonucundan ve ateşkesin zamanlamasından bağımsız olarak- siyasi geleceğini kaybederdi.”
Olabilecek en uygunsuz an
Kamu radyo yayıncısı Český rozhlas şöyle diyor:
“Ülkedeki yolsuzluk sorunlarının daha da tırmanması, Volodimir Zelenskiy’yi olabilecek en uygunsuz zamanda, tam da çok katmanlı barış görüşmelerinin ortasında yakaladı. Aslında Yermak’ın şu sıralar ABD’deki Ukrayna heyetine bizzat başkanlık etmesi ve üst düzey ABD’li yetkililerle müzakere yürütmesi gerekiyordu. Bunun yerine o, en azından mecazen bir tür kefaret olarak silaha sarılarak ülkenin şu an erkeklerine en çok ihtiyaç duyduğu yere, cepheye gitmek istiyor.”
Devlet Başkanı'nın devrilmesi felaket olur
Der Tagesspiegel, Zelenskiy’nin skandalı atlatacağını umuyor:
“Artık pek çok şey şu soruya bağlı: Zelenskiy, yolsuzluk bataklığının kendi çevresinin derinlerine kadar işlediğini biliyor muydu, yoksa bilmiyor muydu? Çünkü -elbette Rus işgaline karşı yürütülen mücadelenin yanı sıra- görevi kötüye kullanma ve adam kayırmacılıkla mücadele, onun siyasi kimliğinin özünü ve kendi halkına verdiği büyük vaadi oluşturuyor. 2019’da Kiev’deki hükümet konağına yerleşmeden çok daha önce bunu kendisine şiar edinmişti. ... İşin sonunda Zelenskiy de devrilirse felaket olur. O zaman Vladimir Putin’in savaştaki en büyük hedeflerinden biri olan Ukrayna devlet yönetiminin değiştirilmesi hedefi gerçekleşir. Kremlin’de planlanandan çok daha farklı bir yolla olsa da.”
Tek kişilik iktidarın sonu
Siyaset bilimci Serhiy Taran, Espreso tarafından alıntılanan bir Facebook paylaşımında şu analizde bulunuyor:
“Yermak’ın istifası, Ukrayna’daki tek kişilik iktidar devrinin sonunu işaret ediyor. Bunun sonucunda tüm iktidar sistemi değişecek. … Büyük ihtimalle Devlet Başkanı, parlamento üzerindeki siyasi kontrolü kaybedecek. … Bu durumun hükümetin yapısına da yansıyacağı kesin. … İronik olan şu ki, bu iktidar paylaşımı bir ya da iki yıl önce -partilerüstü bir ulusal güven hükümeti biçiminde- gerçekleşebilirdi. Devlet yönetimi bundan yalnızca fayda sağlardı, çünkü iktidarın paylaşılması sorumluluğun da bölüşülmesi anlamına gelir. … Ancak kimse iktidarı paylaşmak istemedi.”
Amaç baskıyla Zelenskiy'yi yumuşatmak
Radio Kommersant FM, yolsuzlukla mücadele kurumunun bu adımını ABD’nin yönlendirmesi olarak görüyor:
“Daha bir gün önce Yermak, The Atlantic’ten gazeteci Simon Shuster’e verdiği mülakatta, Ukrayna’nın -buraya dikkat!- Zelenskiy devlet başkanlığı makamında oturduğu sürece barış karşılığında asla toprak vermeyeceğini açıklamıştı. Ve hemen ertesi gün, sıra ona geldi. Bilindiği gibi Ukrayna, ABD’den gelecek yeni barış önerilerini bekliyor. Çok büyük bir ihtimalle bu süreçte, en azından tutumunu yumuşatması ve taviz vermesi için Ukrayna lideri üzerinde yeniden baskı kurulacaktır. Yolsuzluk suçlamalarının, zorlu müzakerelerde hayli ikna edici bir argüman olduğu malum.”