Lüksemburg: Medyaya devlet yardımı

Okur sayısındaki düşüş, reklam gelirlerinde büyük kayıplar ve çevrimiçi iş modellerinin yetersizliği, Lüksemburg Büyük Dükalığı’nın çoğulcu medya ortamını tehlikeye atan unsurlar. Yayın sektöründeki çeşitlilik ancak devlet desteğiyle sürdürülebiliyor.

Avrupa’nın en büyük özel televizyon ve radyo holdingi RTL Group (© picture-alliance/dpa)

Lüksemburg Büyük Dükalığı’nda, Saint-Paul ile Editpress yayınevlerinin arasındaki rekabet onlarca yıldır sürüyor. Saint-Paul, Hıristiyan Demokratlara yakınken, diğeri Sosyalistlerle dirsek temasında. İki büyük gazete yayıncısı arasındaki rekabet, her iki grubun da, okurlar tarafından memnuniyetle karşılanan ücretsiz gazete dağıtımına başladıkları 2007 yılında daha da kızıştı. Editpress tarafından ücretsiz dağıtılan Fransızca gazete L’Essentiel, bugün Lüksemburg’da ve sınır bölgelerinde yaşayan 200 binden fazla kişiye ulaşıyor. Gazeteye ait haber sitesiyse ülkenin en çok tık alan sayfası.

Bedava gazeteler ve sert rekabet

Ücretsiz gazetelerin yayın hayatına başlamasından bu yana parayla satılan gazetelerin çoğu ciddi anlamda okur kaybına uğradı. Özellikle Editpress tarafından çıkarılan Tageblatt’ın yanı sıra basımına son verilen ve 2021’den beri yalnızca çevrimiçi dergi olarak yayınlanan liberal Lëtzebuerger Journal için de aynı durum geçerli. Hatta Luxemburger Wort’un Fransızca muadili olan La Voix du Luxembourg, 2011 yılında kapılarını kapatmak zorunda kaldı. Fransızca yayınlanan haftalık Le Jeudi de 2019 yılında faaliyetine son verdi.

Lüksemburg’da yayınlanan gazete sayısının oldukça yüksek olmasının en önemli nedeni, tarihi bir devlet yardımı geleneği olması. Basın desteği olarak adlandırılan bu yardımlar çerçevesinde gazete ve dergilere yılda toplam yaklaşık on milyon avro ödeniyor. Aslan payını Tageblatt, Luxemburger Wort ve Le Quotidien gibi pazarın liderleri alıyor. 2017 yılından itibaren çevrimiçi medya kuruluşlarına da destek sağlanıyor.

Gazete bayilerine çok dillilik hakim

Bunun dışında Portekizce (Contacto, Correio) ve İngilizce (Delano) olarak yayınlanan dergiler, nüfusun yüzde 40’ının yabancı olduğu ve yapısı itibariyle zaten çok dilli bir ülke olan Lüksemburg’da medya coğrafyasının önemli bir kısmını oluşturuyor. Üç resmi dili Almanca, Fransızca ve Lüksemburgca olan ülkedeki gazetelerin çoğu Almanca ya da Fransızca olarak yayınlanıyor, Lüksemburgca yazılı dil olarak pek kullanılmasa da radyolar yoğun olarak bu dilde yayın yapıyor.

Avrupa’nın en büyük özel televizyon ve radyo holdingi RTL Group’un da merkezi Lüksemburg’da. Lüksemburg’daki diğer kanalların yanı sıra RTL Télé Lëtzebuerg’un da sahibi olan şirket 1991 yılına kadar tekel konumundaydı. Fransızca yayın yapan tek radyo kanalı l’Essentiel, 2016 yılında aynı adı taşıyan ücretsiz gazetenin uzantısı olarak yayın hayatına başladı.

Lüksemburg’da basın özgürlüğü ‘iyi’ olarak değerlendiriliyor. Basın Konseyi buna rağmen basın özgürlüğünü engelleme çabaları olduğunu bildiriyor. Konseye göre, gazetecilerin fiziksel saldırıya uğradığı ya da tehdit edildiği vakalara giderek daha sık rastlanıyor. Yıllar süren mücadelenin ardından, 2022’de başbakanlık kararnamesiyle kamu dairelerinde bilgiye erişim imkânları artırıldı. Ancak gazeteciler birliği ALJP (Association luxembourgeoise des journalistes professionnels), bilgi edinme hakkının yasayla güvenceye alınması gerektiğinde ısrarcı.

Basın Özgürlüğü Endeksi (Sınır Tanımayan Gazeteciler):
21. sıra (2022)

Son güncelleme: Şubat 2023

Medya arama

euro|topics'te Lüksemburg medyası

euro|topics'te Lüksemburg medyası

Le Jeudi (Haftalık gazete)

Le Quotidien (Günlük Gazete)

Lëtzebuerger Journal (Günlük Gazete)

Luxemburger Wort (Günlük Gazete)

Tageblatt (Günlük Gazete)

Woxx (Haftalık gazete)