Rusya, Memorial İnsan Hakları Merkezi'ni yasakladı
Rusya’da mahkeme, Moskova merkezli Memorial İnsan Hakları Merkezi ile onun çatı örgütü Memorial International’ı yasakladı. 1991’den bu yana Sovyet döneminde işlenen devlet suçlarını araştıran Memorial, “yabancı ajan” olmaya yönelik şartları defalarca ihlal etmekle suçlandı. Kararın temyizden dönme ihtimali düşük görülüyor.
Putin geçmişi de kontrolü altına almak istiyor
Adevărul’un siyaset uzmanı Radu Carp, mahkeme kararının Sovyetler Birliği’nin temsil ettiği iki anlayışın buluşmasına işaret ettiğini belirtiyor:
“1991’den sonra Rus toplumunun bir kısmı, Sovyet devletinin suçlu olduğuna ve tüm varoluşu boyunca kötü muamelede bulunduğuna inanıyordu. Buna karşın SSCB ile yakın ilişkileri olan politikacılar, Sovyet devletinin çökertilmesinin büyük bir hata olduğu kanısındaydı. Vladimir Putin bu ikinci gruba dahil. Sovyet döneminde olduğu gibi günümüz Rusyası da yargıyı tamamen kendine tâbi kılmayı ve kendi siyasi çıkarları doğrultusunda kullanmayı bildi. ... Otoriter rejimler vatandaşlarını kontrol etmekle yetinmez, geçmişi de denetimleri altına almak isterler.”
Kitlelere göre karar oldukça doğru - ya da fark etmez
Gazeteci Artemi Troizki, Novaya Gazeta’da Memorial’in yok edilişinin suçunu yalnızca Putin’e yüklememek gerektiğini söylüyor:
“Bu adıma yönelik doğrudan bir talep olmasa da, Rusya’daki en geniş toplumsal tabakaların örtük rızası mevcuttu. Stalin’in şok edici popülaritesi ve Sovyetler’e yönelik (özellikle gençler arasında etkili) genel bir nostalji, halk kitlelerinin Memorial’in tasfiyesine verdiği tepkinin ‘Oldukça doğru!’, ‘Burada kötü olan ne?’ ve ‘Benim için fark etmez’ arasında bir yerde olduğuna dair hiçbir şüphe bırakmıyor. Organizasyonu savunmak üzere düzenlenen imza kampanyasına bir aydan fazla bir süre boyunca 140.000 kişi katıldı – bu sayı, nüfusun yüzde 0,1’inden az.”
Kremlin istediğini yapar
Tages-Anzeiger, yasaklamanın Rus sivil toplumu için iyiye işaret olmadığını belirtiyor:
“Ruslara verilen mesaj bundan daha açık olamazdı: Milyonlarca insanın öldürüldüğü, işkence gördüğü, yerinden edildiği ve sürüldüğü Stalin dönemi suçlarını umursamamalılar. Ve mevcut rejimin yaptığı ihlalleri de kafaya takmamalılar. Kremlin istediğini yapar ve bunu sorgulayanın hayatı tehlikeye girer.”
Ağızlara gem vurmak daha dürüstçe olurdu
Radio Kommersant FM, kararın kendisinden ziyade sebep olduğu yasal belirsizliğe yönelik şikayetini alaycı bir şekilde dile getiriyor:
“Tamam, Memorial’i kapattınız, peki sırada ne var? Sovyet geçmişindeki olayların araştırılıp araştırılamayacağına dair net bir yanıt vermesi gerekiyor devletin. Bütün bunları yasaklamak daha kolay olmaz mı mesela? Sovyetler Birliği ilkesel olarak siyasi baskıların yapılmadığı bir devletti ve bunun aksini savunan da yabancı ajan ve emperyalistlerin işbirlikçisiydi deyip, geçelim. Hepimizin işi kolaylaşırdı, çünkü her şey net olurdu. Ama şimdi neyin ne olduğu belli değil: Neyi yapabileceğini ve neyi yapamayacağını bilemez durumda insan.”