Pekin ve Kiev arasında yakınlaşma mı var?
Çin ve Ukrayna Devlet Başkanları Şi Cinping ve Volodimir Zelenskiy, çarşamba günü yaklaşık bir saat süren telefon görüşmesinde karşılıklı görüş alışverişinde bulundu. Bu, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısı başladığından bu yana gerçekleşen ilk doğrudan temas oldu. Pekin, bir kez daha nükleer gerginliğin tırmandırılmaması uyarısında bulundu ve Kiev’e Avrasya işlerinden sorumlu özel bir elçi gönderileceğini belirtti. Avrupa basınında görüşmeye ilişkin farklı değerlendirmeler var.
Şi arabulucu rolünden hoşnut
BBC, Zelenskiy ve Şi'nin telefonda görüşmesini şaşırtıcı bulmuyor:
“Şi Cinping kısa bir süre önce, ilişkilerini yeniden tesis etmeleri için İran ve Suudi Arabistan'ı ikna ederek diplomatik bir başarı elde etmişti. Uluslararası arabuluculukta kilit rol üstlenmenin lezzetine varmış olabilir, ancak ticaretin de bir rol oynaması muhtemel. Yıllar süren katı Covid kısıtlamalarının ardından Çin ekonomisi hâlâ zayıf, dış ticarete bağımlı ve Ukrayna'daki savaş devam ettiği sürece, tam olarak toparlanamaz durumda.”
Arabulucu olarak kötünün iyisi
Siyaset bilimci Volodimir Fesenko, Facebook sayfasında Kiev’in Çin’den pek de büyük umutlar beslemediğini öne sürüyor:
“Ukrayna’nın, Çin’den adil bir barış sürecine katkıda bulunmasını beklediğini sanmıyorum. ... Pekin, Ukrayna’yı ABD’nin müttefiki olarak görüyor ve bu yüzden de bizim yararımıza bir hamlede bulunmayacaktır. Öte yandan, Çin’in Rusya’nın askeri müttefiki olarak değil de bir arabulucu olarak davranması Ukrayna açısından daha iyi. Kiev’in Pekin’le yürüttüğü müzakere oyununun temel argümanı bu.”
Yeni kolluk gücü Çin
Frankfurter Allgemeine Zeitung’a göre Şi’nin araması iki hususa işaret ediyor:
“Belli ki Çinli devlet ve parti başkanı çatışmada daha aktif bir rol üstlenmek istiyor. Belki de ABD’nin kolluk gücü pozisyonunu sarsan Ortadoğu’daki son başarıları, onu bunu yapmaya teşvik etti. Bir de Şi yalnızca Rus atına oynamak istemiyor. Putin kendisine bir hayli bağımlı olduğu için o zaten elde.”
Nükleer silah kullanılması korkusu
Corriere della Sera’nın analizine göre bu telefon görüşmesi, Çin’in durumu ne denli ciddi gördüğünün bir işareti olabilir:
“Neden şimdi? Şi Cinping, Rusya’nın işgal ettiği Ukrayna’nın devlet başkanıyla neden ancak şimdi görüştü? Çin Devlet Başkanı hesabını iyi bilir ve ihtimallerden biri de bu girişiminin zamanlamasını, Ukraynalı generallerin elinde bulunan ve bütün Batılı askeri uzmanların üzerine tartıştığı haritalara bakarak planlamış olması. Kiev, bir aydan kısa bir süre içinde Rusya’nın sert tepkisini tetikleyebilecek bir karşı saldırıya hazır hale geldi. Hem de atom bombası seçeneğinin bile göz ardı edilemeyeceği bir tepki.”
Putin siyaseten dışlanmış durumda
Gazeteci Alexander Plyushchev, Echo’nun alıntıladığı bir Telegram gönderisinde bu görüşmenin her şeyden önce Putin’in zayıflığını gösterdiğine değiniyor:
“Zelenskiy ile Şi’nin görüşmesi, Ukrayna Devlet Başkanı için büyük bir dış politika başarısı. ... Ukrayna kelimenin gerçek anlamıyla Putin’e nanik yapıyor, çünkü kendisi Zelenskiy’nin bir kukla olduğunu düşünüyor ve konuşulacak tek tarafın ABD olduğunu söylüyor. Zelenskiy ise aynayı Putin’e tutarak asıl onu Şi’nin kuklası ilan ediyor. Fakat Putin’in aksine ‘patron’ ile müzakere etmeyi başarırken, sabır taşı Avrupa’nın artık aramayı bıraktığı Putin hâlâ ABD’den telefon bekliyor.”