Tesla'dan Musk'a trilyon dolarlık ödül
Tesla CEO’su Elon Musk, şirketten 1 trilyon dolar değerinde devasa bir hisse paketi alabilir. ABD’li elektrikli otomobil üreticisinin hissedarları, Musk’ın bir dizi hayli iddialı kurumsal hedefe ulaşması koşuluyla on yıl sürecek bir ikramiye planını onayladı. Peki, zaten dünyanın en zengin insanı olan birinin daha da zenginleşmesi ne anlama geliyor?
Mantıksız bir teşvik
Neue Zürcher Zeitung, trilyonluk ikramiyeyi anlamakta zorlanıyor:
“Bu ödül ne gerekli ne de orantılı. ... Tek bir şirket sahibinin bir trilyon dolarla motive edilmeye çalışılmasına gerek yok. Böyle bir teşvikin gerekli olup olmadığı bile tartışmalı. Musk halihazırda Tesla hisselerinin yüzde 15’ine sahip ve şirketin başarısında zaten büyük mali çıkarı var. Ağustosta şirkette kalması için 30 milyar dolarlık geçici bir hisse senedi primi aldı. Şirketi geleceğe hazırlaması, yapay zekâ ve otonom otomobillere yönlendirmesi için de. Dolayısıyla, şirkete katkı sağlasın diye ona ilave bir mali teşvik sunulması gerektiği iddiası mantıklı değil.”
Peygamber Musk'ın teknoloji kilisesi
Trends-Tendances ödül kararının ilerlemeye yönelik sarsılmaz bir inancı gözler önüne serdiği değerlendirmesinde bulunuyor:
“Karar Musk’ın artık salt Tesla’nın CEO’su olmadığını, bir dine ya da en azından peygambere dönüştüğünü gösteriyor. Onun gerçekten de mucizeler yarattığını kabul etmek gerek: Elektrikli otomobili arzu nesnesine dönüştürdü ve SpaceX’le yeniden kullanılabilir roketler fırlattı. Şimdi de Neuralink ile insan beynine yönelmiş durumda. Diğerleri piyasa payı peşindeyken, o gelecekten hisse satın alıyor. … Bu bir trilyon dolarlık ödül planı sadece parayla değil, ilerlemeye duyulan inançla da ilgili. Elon Musk, teknolojinin hâlâ kurtarabileceği, büyüleyebileceği ve insanları birleştirebileceği fikrinin vücut bulmuş hali. Piyasalar da böyle düşündüğü müddetçe, Tesla sadece bir marka değil, inançla kârın el ele yürüdüğü bir gelecek kilisesi olacak.”
Devlet ve toplum için bir tehlike
Der Tagesspiegel’e göre bu fahiş meblağ aynı zamanda siyasi de bir mesele:
“Tekrar tekrar söylendiği üzere, büyük gelir eşitsizlikleri toplumsal dayanışmayı köreltiyor. Bir şeyler kopuyor ve bu da devletlerde kurulu barışçıl düzeni tehdit ediyor. Ayrıca, milyarlarca dolarlık özel sermaye her türlü denetimin dışına çıkıyor. Musk ve onun gibiler bu kadar büyük servetleriyle neleri ve kimleri satın alacaklar? Bunu kim bilebilir, kim denetleyebilir? Bütün karar süreçleri hiçbir resmi, demokratik ya da hukuki denetim olmaksızın manipüle edilebiliyor. Böylece dev sermaye, kendine paralel bir dünya düzeni kuruyor. Bu kimsenin isteyebileceği bir şey değil.”
Süper gelir vergisi almanın zamanı geldi
Ekonomist Ricardo Reis, Expresso’da bu tür olağanüstü yüksek gelirler için yüzde 90’lık vergi uygulanmasının, Musk hakkındaki tartışmayı daha baştan bastırabileceğini yazıyor:
“Bu paranın büyük kısmının alınarak, yardıma daha çok ihtiyaç duyan milyonlarca insana destek sağlanabileceği düşünülmeli. … Bunu vergi sistemi aracılığıyla gerçekleştirmek tamamen meşru olurdu, Tesla hissedarları ve Elon Musk da imzalayacakları özel sözleşmelerde istediklerini yapmaya devam ederlerdi. … Bu yaklaşım, kapitalizmin, liberalizmin ya da sosyal demokrasinin ilkeleriyle de büsbütün uyumludur. Musk’ın sözleşmesi üzerine kamuoyunda süregiden tartışma da bu çerçevede ele alınmalı.”