  Sağın yükselişi

Çarşamba günü Alman polisi, darbe planlayan Reichsbürger (İmparatorluk Vatandaşları) adlı grubun üyelerine yönelik geniş çaplı bir operasyon gerçekleştirdi. Yaklaşık 3 bin polis memurunun katılımıyla, birden fazla eyalette 150 binada arama yapıldı ve 25 şüpheli gözaltına alındı. Grubun, Almanya’daki devlet düzenini zorla ortadan kaldırmak istediği ve “gerçek bir tehlike” teşkil ettiği belirtildi.

27 yaşındaki Avrupa Parlamentosu milletvekili Jordan Bardella, Marine Le Pen'in yerine Ulusal Birlik'in (RN) lideri oldu. Sağ popülist RN'nin 50 yıllık tarihinde ilk kez, partinin liderliğini Le Pen ailesinin bir üyesi üstlenmiyor. Ancak, yorumcular yalnızca kâğıt üzerinde bir değişikliğin söz konusu olduğunu düşünüyor.

Bu cuma günü, Mussolini’nin 1922’de İtalya’da faşizmi iktidara getiren Roma’ya Yürüyüş’ünün yüzüncü yıldönümü. İtalya’nın postfaşist Giorgia Meloni yönetimindeki yeni hükümetinin göreve başlamasının üzerinden daha birkaç gün geçmişken, yorumcular İtalya ve Avrupa’daki Mussolini ruhundan geriye ne kaldığını ve bunun nedenlerini kavramaya çalışıyor.

Giorgia Meloni, İtalya'nın ilk kadın başbakanı oldu. Pazar günü kabinenin zilini selefi Mario Draghi'den devraldı ve yemin ederek görevine başladı. Meloni'nin hükümetinde, postfaşist Fratelli d'Italia'nın yanı sıra Matteo Salvini'nin sağ popülist Lega'sı ve Silvio Berlusconi'nin Forza Italia'sı bulunuyor. Yorumcular, ülkenin sağa kaymasının Avrupa için ne anlama geldiğini tartışıyor.

Muhafazakâr ve ekonomide liberal Ilımlıların lideri Ulf Kristersson, pazartesi günü İsveç’in yeni başbakanı oldu. Başında bulunduğu muhafazakâr koalisyon, eylül ayındaki seçimlerden ikinci parti olarak çıkan İsveç Demokratları (SD) ile yakın bir işbirliği geliştirmeyi planlıyor. Başta göç meselesi ve çete suçlarıyla mücadele olmak üzere çeşitli konularda yolları kesişiyor. Yorumcular endişeli.

Postfaşist Fratelli d’Italia (FdI) partisi liderliğindeki sağ ittifak, İtalya Parlamentosu’nun her iki kanadında da mutlak çoğunluğu elde etti: İçişleri Bakanlığı’nın verdiği bilgilere göre FdI, sağ popülist Lega ve muhafazakâr Forza Italia, Senato’daki 200 sandalyenin 112’sini, Temsilciler Meclisi’ndeki 400 sandalyenin ise 235’ini kazandı. Yorumcular, Avrupa ülkelerini nelerin beklediğini irdeliyor.

Sağ muhafazakâr cephe, İsveç’teki parlamento seçimlerini kıl payı farkla kazandı. Bunun üzerine, Sosyal Demokrat Başbakan Magdalena Andersson istifasını açıkladı. Hükümeti, Ilımlı Birlik Partisi Genel Başkanı Ulf Kristersson’un üstlenmesi bekleniyor. Ancak çoğunluğu elde etmesi için sağ popülist İsveç Demokratları’na ihtiyacı olacak. Yorumcular, seçim sonucunun bütün Avrupa üzerindeki etkilerini tartışıyor.

İtalya’da 25 Eylül’deki parlamento seçimlerini Giorgia Meloni liderliğindeki postfaşist Fratelli d’Italia’nın kazanma ihtimali giderek artıyor. Partisi bütün anketlerde yaklaşık yüzde 25’le önde gidiyor. Gözde adayı Enrico Letta’yla sosyal demokrat Partito Democratico’nun ise yüzde 20 ila 22 oyla ikinci sırada geldiği görülüyor, ancak Meloni’nin aksine arkasında güçlü bir seçim ittifakı bulunmuyor.

İspanya'nın en büyük bölgesi olan Castilla y León'un yeni bir hükümeti var: Muhafazakar PP ve aşırı sağcı Vox'tan oluşan koalisyon üç bakanlık, parlamento başkanlığı ve bir başkan yardımcılığı ile temsil edilecek. Vox, İspanya'da ilk kez hükümete katılmış olacak. Ülke basını bu durumu çok farklı değerlendiriyor.

İspanya’nın Castilla y León bölgesinde düzenlenen erken parlamento seçimlerinde aşırı sağcı Vox partisi önemli bir atılım gerçekleştirerek muhafazakar Halk Partisi (Partido Popular, PP) ve Sosyalistlerin (PSOE) ardından üçüncü sıraya yükseldi. Artık yerel parlamentoda bir yerine on üç koltuk Vox milletvekillerine ait olacak. Ülke basını, muhafazakarların ve aşırı sağcıların bir ittifak kurup kuramayacağı sorusunu irdeliyor.

Portekiz, 30 Ocak'taki erken seçimlerde yeni bir parlamento belirleyecek. Anket sonuçlarına göre, André Ventura başkanlığındaki popülist ve aşırı sağcı Chega, seçimlerden en güçlü üçüncü parti olarak çıkabilir. Şimdiye kadar Chega'nın parlamentoda sadece bir milletvekili vardı, o da parti başkanıydı. Ülke basını, Ventura'nın temelsiz vaatleriyle gereğinden fazla ilgi gördüğünü düşünüyor.

AB ülkelerinin önde gelen milliyetçileri ve aşırı sağcıları, Polonya'nın iktidar partisi PiS'nin davetlisi olarak Varşova'da bir araya geldi. Amaç: AB Parlamentosu'nda iki gruba ayrılan sağcılar arasında bağlantılar kurmak ve "AB'nin karakterini" değiştirme planları üzerinde çalışmak. Yorumcular bunun Avrupa için ne anlama gelebileceğini tartışıyor.

Polonya'nın bağımsızlık yıldönümü olan 11 Kasım günü her yıl on binlerce aşırı sağcı "Bağımsızlık Yürüyüşü" adı altında toplanıyor ve Varşova'da düzenlenen bu aşırı sağcı etkinlik, yorumcular tarafından hep kaygıyla izleniyor. Geçtiğimiz yıl iktidar partisi PiS yürüyüşe katılmamıştı, bu seneyse etkinliğin hamiliğini üstlendi. Kaygı uyandıran bir gelişme daha.

On altı sağcı ve aşırı sağcı parti, AB'nin reformu talebiyle ortak bir açıklama imzaladı. Söz konusu partiler Avrupa'nın "Ulusların Özgürlüğü"ne saygı göstermesi gerektiğini söylüyor ve AB Komisyonu'nu üye ülkelere kurallar dayatmakla suçluyor. Açıklamada Avrupa Parlamentosu içinde büyük bir ittifakın planlandığı da yer alıyor. Partiler halihazırda farklı siyasi grupların çatısı altında.

Aşırı sağcı Vox'un desteğiyle Madrid özerk yönetiminin başbakanı olan Halk Partisi lideri Isabel Díaz Ayuso geçtiğimiz cumartesi günü resmen göreve başladı. Köşe yazarları Ayuso'nun mayıs başında kazandığı seçimden sonra ilk açıklamasında ele aldığı programını yorumluyor ve başbakanın gözünün daha yükseklerde olduğuna dair endişelerini dile getiriyor.

Avrupa basını, Madrid bölgesel seçimlerini açık farkla kazanan Isabel Díaz Ayuso'yu (Halk Partisi/ PP) konuşuyor. Seçim kampanyası sırasında İspanya'nın Korona politikasına direnerek puan toplayan muhafazakar bölgesel başkan Ayuso, kendi partisinde aşırı sağcı Vox'la koalisyona sıcak bakan sağ kanatta yer alıyor.

Fransa'da bazıları emekli bir grup general sağcı haftalık Valeurs Actuelles dergisinde siyaseti Fransa'yı çöküşten kurtarmak için ırkçılık karşıtlığıyla, İslamcılıkla, nefretle ve banliyölerdeki 'güruhla' sert bir mücadeleye çağırdı. Aşırı sağcı Ulusal Birlik lideri Marine Le Pen eleştirilere destek çıktı. Köşe yazarları çağrıyı abesle iştigal olarak değerlendiriyor.

Slovakya Parlamentosu'nda, Marian Kotleba'nın aşırı sağcı partisi ĽSNS, "geleneksel ailenin korunması" için bir anayasa değişikliği önerisi getirdi. Öneride aynı cinsiyete sahip çiftlerin elinden her türlü çocuk yetiştirme hakkının alınması öngörülüyor. Öneri her ne kadar reddedildiyse de ĽSNS'nin iktidar cephesinden 26 milletvekilini kendi tarafına çekebilmiş olması, ülke basınını şaşkınlığa sürüklemiş.

Yolsuzluk skandalının ardından Murcia hükümetinin dağılmasıyla İspanya'nın birçok bölgesinde merkez sağ koalisyonlar sallanmaya başladı. Madrid bölgesinde yapılacak erken seçimin favorisi, görev başındaki Halkçı Partili (PP) muhafazakar Isabel Díaz Ayuso. Ayuso, aşırı sağcı Vox ile koalisyon kurabilir. Yorumcular alarm vermeye başladı.

Almanya'nın yurtiçinden sorumlu istihbarat teşkilatı Anayasa Koruma Dairesi, Federal Meclis'te ana muhalefeti oluşturan Almanya için Alternatif'i (AfD) aşırı sağcı olduğu şüphesiyle değerlendirmeye aldı. Daha önce partinin yalnızca bazı eyalet örgütleri gözlem altındayken, şimdiden itibaren partinin tamamı istihbari gözleme tabi tutulacak. Avrupa basını bu adımdan ağırlıklı olarak memnun.

Macaristan'daki iktidar partisi Fidesz'in Avrupa Halk Partisi (EPP) grubundan çıkmasıyla hükümet başkanı Viktor Orbán Avrupa Parlamentosu'nda yeni müttefikler arayışına çıktı. Bu amaçla perşembe günü (bugün) İtalyan Lega Partisi lideri Matteo Salvini ve Polonya hükümet başkanı Mateusz Morawiecki (PiS) ile buluşacak. Avrupa basını sağcı partilerin ortak cephe kurmasına şimdilik ihtimal vermiyor.

Katalonya seçimlerinde başarı sağlayan Vox Partisi'yle birlikte 1982 yılından bu yana ilk kez aşırı sağcı bir parti bölgesel parlamentoya giriyor. Vox ilk kez katıldığı bu seçimdeki yüzde 7,7'lik oy oranıyla 11 koltuk aldı ve böylece, üç koltukta kalan muhafazakar Halk Partisi'ni (PP) geçmiş oldu. Vox'un seçim kampanyasındaki başlıklardan biri "Katalonya'nın İslamlaşması" ile mücadeleydi. Yorumcular aşırı sağcı partinin başarısının ardında yatan sebepleri inceliyor.

Hollanda'daki popülist sağ Demokrasi İçin Forum Partisinin (FvD) yıldızı Thierry Baudet adaylıktan çekildi. Baudet'in parti içi baskı nedeniyle parti başkanlığından da istifa etmek zorunda kaldığı düşünülüyor. Hafta sonu FvD'nin gençlik hareketi üyelerinin sosyal medyada Nazi kitaplarını övdüğü ve Yahudilere karşı kışkırtıcılık yaptığı ortaya çıkmıştı.

Sağcı popülist İsveç Demokratları yükselişe geçti. Parti yapılan son seçim anketlerinde Başbakan Stefan Löfven'in lideri olduğu İsveç Sosyal Demokrat Partisi ile eşit oyda görünüyor. Her iki parti de yüzde 25'lik bir oya sahip. İsveç medyası seçmenin sağa kaymasının nedenlerini irdeliyor.

Sağcı popülist AfD, Almanya'nın Saksonya ve Brandenburg eyaletlerinde yapılan seçimlerde oyunu ciddi biçimde arttırarak ikinci büyük parti oldu. Köşe yazarları başarılarının sebebini araştırıyor.

Kassel Bölge Valisi Walter Lübcke cinayetinden yaklaşık üç hafta sonra zanlı Stephan E. suçunu itiraf etti. Lübcke'nin mülteci politikası hakkındaki açıklamaları karşısında öfkelenip suçu tek başına işlediğini söyleyen Stephan E.'nin aşırı sağcı çevrelerle ilişkisi olduğu söyleniyor. Cinayetin perde arkasında neler var?

Finlandiya'da Sosyal Demokrat Parti seçimlerde sağ popülistleri ve muhafazakarları burun farkıyla geçip birinci parti oldu. Partinin 1999'dan bu yana ilk zaferi bu. Başbakan Sipilä'nin Merkez Partisi ciddi oy kaybetti. Yorumcular, sağın başarısını inceliyor.

Estonya'da Başbakan Jüri Ratas'ın Merkez Partisi, milliyetçi Ekre ve muhafazakar Isamaa Partisi koalisyon anlaşmasını imzaladı. Ratas, seçimin galibi Reform Partisi'yle koalisyon yapmayı reddetmişti. Şimdi aşırı sağcılarla dans ediyor olması, kimi yorumcuları rahatsız ederken diğerleri yazılarında bu koalisyonun tezatlarına yer veriyor.

Eskiden beri sosyalistlerin kalesi olarak bilinen Endülüs'te pazar günü Başbakan Sánchez'in PSOE'si (İspanyol Sosyalist İşçi Partisi) bölgesel seçimlerde sadece oy kaybetmekle kalmadı, Vox Partisi'yle Franco diktatörlüğünden bu yana ilk kez aşırı sağcı bir parti İspanya parlamentosuna girmiş oldu. Yorumcular, Vox'un hayal kırıklığına uğramış seçmenleri köklü partilerden nasıl kopardığını anlamaya çalışıyor.

İsveç'te hükümet kurma çabaları başarısızlıkla sonuçlandı. Muhafazakar "Moderaterna" partisinin genel başkanı Ulf Kristersson başbakan olmak istedi. Ancak kuracağı hükümet İsveç Demokratları'nın oylarına mahkum olacağı için Liberal Halk Partisi ile Merkez Partisi ittifaktan ayrıldılar. İsveç siyaset dünyası sağ popülizmle nasıl baş etmeli?

Aşırı sağcı Jair Bolsonaro'nun, Brezilya devlet başkanlığı seçimlerindeki zaferi, gazetecileri ilgilendirmeye devam ediyor. Gazeteciler bu Latin Amerika ülkesinde yaşananların başka ülkelere bulaşmasından endişe ediyor ve konunun Avrupa'yı neden ilgilendirdiğini inceliyor.

İsveç'te pazar günü yapılacak parlamento seçimleri öncesinde iki siyasi blok başa baş görünüyor. Ne solun ne de muhafazakar cenahın çoğunluğu alması mümkün. Sağ popülist İsveç Demokratları ise yüzde 20'ye ulaşabilir. Köşe yazarları seçimin bu şekilde sonuçlanmasının ülke için ne anlama geleceğini tartışıyor.

Disk atıcısı Daisy Osakue'ye yapılan saldırının ardından İtalya'da ırkçılık tartışılıyor. Genç sporcu yanından geçen bir otomobilden atılan yumurtalara hedef olmuş, hafif yaralanmıştı. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) yabancı düşmanı saldırılarda artış gözlemlerken muhalefet saldırılardan, İçişleri Bakanı Salvini'nin sığınmacı politikasını da sorumlu tutuyor. Avrupa basını muhalefetle aynı görüşte.

ABD Başkanı Trump'ın eski başdanışmanı Steve Bannon, kurduğu "The Movement" vakfı aracılığıyla Avrupa'daki popülist sağı desteklemeyi planlıyor. Medya Bannon'un bu vakıf aracılığıyla 2019'daki AP seçimleri öncesinde 'sağ popülist bir ayaklanmayı' kışkırtmak istediği görüşünde. Bu planlar Avrupa için ne kadar tehlikeli?

Vişegrád devletleri, Avusturya ve İtalya: Avrupa'da giderek daha çok ülkenin dümeni, ulus-devletlerin egemenliğine ve göç konusunda yalıtımcılığa vurgu yapan hükümetlere teslim. Yorumcular bu eğilimi kaygıyla izliyor, sebeplerini araştırıyor ve sürecin geri çevrilmesine ilişkin öneriler getiriyor.

İsveç'te Eylül ayında yapılacak parlamento seçimleri öncesindeki anketler, sosyaldemokrat-yeşil hükümetin oy kaybettiğini gösteriyor. Sağcı popülist İsveç Demokratları son zamanlarda, özellikle Kuzey bölgelerde yükselişe geçti. İsveçli köşe yazarları siyasetçilerin büyük kentler dışında yaşayan insanları unuttuğunu söylüyor.

Avusturya'da muhafazakar-aşırı sağcı koalisyon hükümetinin göreve başlamasının ardından yapılan ilk eyalet seçimlerinde, sağcı popülist FPÖ, Aşağı Avusturya'da oylarını arttırmayı başardı; üstelik öğrenci derneğinde nasyonal sosyalizmi öven şarkılar söylediği ileri sürülen ana adayları Udo Landbauer etrafındaki skandala rağmen. Gazetecilerin bir kısmı bu gelişme karşısında dehşete kapılırken, diğerleri FPÖ'nün zafer yürüyüşü yapamamış olmasını olumlu bir işaret olarak yorumluyor.

Polonya'nın bağımsızlık günü protestolarında çekilen fotoğraflarda, havai fişek patlatan ve Yahudi karşıtı sloganlar atan, karalara bürünmüş insan kitleleri görülüyor. Her ne kadar bu hafta vahşi ortam baskın görünse de yorumculara göre sağ kanat, aslında tarz değiştirdi. Ancak bu değişiklik, sağı daha az tehlikeli yapmıyor.

Yakın zamanda İtalya'daki birçok önemli belediye muhafazakar ve sağ partilerin eline geçmiş olacak. Berlusconi'nin Forza İtalia'sı ve popülist-sağ Kuzey Ligi partisi Verona ve Como gibi kentlerde sosyal demokrat Demokrasi Partisi'ni (PD) mağlup etti. PD'nin yanı sıra Beppe Grillo'nun protest partisi Beş Yıldız Hareketi de (M5S) ağır bir hezimete uğradı. İtalya sağa kayıyor denebilir mi?

Muhafazakar STK'lardan oluşan Rumen "Aile Koalisyonu" hükümeti baskı altına aldı. Koalisyon önce eşcinsel evliliklere karşı üç milyon imza toplamıştı. Şimdi ise kürtajın kısıtlanmasını istiyor. Gelişmeler köşe yazarlarına eski karanlık zamanları hatırlatmış.

Le Pen beklendiği kadar başarılı olamadı, çoğu köşe yazarı Macron'u çoktan yeni cumhurbaşkanı ilan etti. Avrupa basını Fransa'daki ilk turdan sonra rahat bir nefes aldı. Pek çok yazar Hofer'in Avusturya'da, Wilders'in Hollanda'da aldığı yenilgilerden sonra sağ popülistlerin yeniden sınırlarına çekildiğini düşünüyor. Avrupa'daki popülist hareket gerçekten geriliyor mu?

Aşırı sağcı Ulusal Cephe'nin genel başkanı Marine Le Pen, Fransa'nın İkinci Dünya Savaşı'nda gerçekleşen Yahudi takibatına katıldığını reddetti. Le Pen'e göre Fransa, 1942'de binlerce insanın Nazilerin ölüm kamplarına yollandığı Paris'teki Vélodrome d'Hiver baskınından sorumlu değil. Basın, Le Pen'in ifadelerini eleştirirken, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin hemen öncesi gelen bu kışkırtmanın hesaplı olduğunu öne sürüyor.

Seçim sonrası Hollanda'da görülen rahatlamanın yerinde olduğuna kuşkuyla yaklaşan gazeteciler, Geert Wilders'in yabancı karşıtı partisinin beklenenden daha az oy alması karşısında liberal toplumu kendilerini fazla güvende hissetmemeleri için uyarıyor. Kimileri ise sağ-popülistlerin yaklaşımlarında bazı çelişkiler gözlemliyor.

Brexit referandumu ve Trump'ın seçim zaferinin ardından gözlemciler 15 Mart'ta Hollanda'da yapılacak seçim bağlamında Geert Wilders ve onun yabancı düşmanı partisi PVV'yi izlemeye aldı. Sağ-popülist siyasetçi aylarca anketlerden birinci çıktı, ancak şimdi başbakan Mark Rutte ve sağ-liberal partisi VVD burun farkıyla önde. Basın, Avrupa için son derece önemli bu 2017 yılı seçimlerinde seçmenlerin nasıl oy kullanacağını merak ediyor.

Slovakya'da yeni bir polis birimi özellikle sosyal medyada terörizmle ve radikal gruplarla mücadele edecek. Başbakan Robert Fico, ülkesinin faşizm ve radikalizmdeki "yeni dalgayı" şimdiye değin azımsadığını söyledi. Ülke basını önlemleri olumlu bulurken, parlamentodaki Neonazilere artık bir şey yapılamayacak olmasını eleştiriyor.

Avrupa sağının büyük oyuncuları, hafta sonu Koblenz'de bir araya geldi. AfD Partisi sözcüsü Frauke Petry ilk kez böyle bir toplantıya katıldı. Ulusal Cephe lideri Marine Le Pen 2017 yılının, "Avrupa halklarının uyanış yılı olacağını," söyledi. Yorumcular bu kanadın yakında ciddi bir darbe alabileceği görüşünde ve aşırı sağ karşısında bir ittifak oluşturulması çağrısında bulunuyor.

Avrupa karşıtlarının yanı sıra milliyetçi ve yabancı düşmanı hareketler, Avrupa'da alışılagelenin dışında bir ivme kazandı. Tüm bu gelişmeler ışığında gazeteciler, sosyaldemokrat ve sol siyasetçilerin buna cevabının ne olması gerektiğini tartışıyor.

Sağ popülizmin oluşumundaki belirleyici etmen, geleneksel değerlerden ziyade küreselleşme karşısında duyulan korku. Nitekim Bertelsmann Vakfı'nın yaptırdığı güncel bir araştırma bu sonuca varıyor. Sağ demagogların birçok Avrupa ülkesi ve ABD'deki başarıları üzerine, çeşitli yorumcular sağ popülizme karşı yapılabilecekleri tartışıyor.

Le Pen, Twitter üzerinden Donald Trump'ı ilk tebrik edenlerden oldu. Avrupa'daki diğer aşırı sağcı siyasetçiler gibi Le Pen de, Trump'ın seçim başarısıyla yükselişe geçtiklerini düşünüyor. Fransa'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde şansı arttı mı? Yoksa Trump rüzgarının ona faydası yok mu?

Avrupalı sağcı popülistler Trump'ın başkan seçilmesini sevinçle karşılarken, üst düzey AB siyasetçileri pragmatik davranıp yeni başkana işbirliği öneriyor. Uzmanlar, Le Pen ve Wilders gibi siyasetçilerin seçilmiş ABD başkanının başarısından ilham alacaklarından endişe edip, alternatif olarak solun yenilenmesini öneriyor.