(© picture-alliance/dpa)

  İsrail-Filistin çatışması

  39 yorum

İsrail ile terör örgütü Hamas arasındaki ateşkes perşembe gününe kadar uzatıldı. Mısır, her gün Gazze Şeridi’nde tutulan 10 rehine karşılığında 30 Filistinli tutuklunun salıverileceğini duyurdu. Ayrıca Gazze Şeridi’ne gönderilen yardımlar da artırılacak. Bugüne kadar yaklaşık 240 rehineden 81’inin serbest bırakıldığı bildirildi. Yorumcular, anlaşmaya dair farklı değerlendirmelerde bulunuyor.

İsrail ile radikal İslamcı Hamas arasında rehine ve mahkûm takası amacıyla varılan ateşkes cuma sabahı itibarıyla resmen yürürlüğe girdi. Ateşkesin en az dört gün sürmesi bekleniyor. Arabulucu Katar'a göre bu süre on günü de bulabilir. İlk etapta, İsrail'in 150 Filistinli mahkûmu salıvermesi karşılığında, Hamas'ın elindeki 240 rehineden 50'sini serbest bırakması üzerinde anlaşmaya varıldı.

İsrail'in radikal İslamcı Hamas'a karşı yürüttüğü harekâtta sivil kayıpların yüksekliği uluslararası toplum tarafından git gide daha fazla eleştiriliyor. Hamas'ın kontrolündeki sağlık dairesinin verdiği bilgilere göre şu ana kadar 13.000'den fazla sivil hayatını kaybetti. İsrail sivil kayıplardan kaçınmaya çalıştığını, ancak Hamas'ın inşa ettiği ve rehinelerin yanı sıra silah ve mühimmatın da saklandığı tünel sisteminin, sivil tesislerin altından da geçtiğine dikkat çekiyor. Avrupa basınında farklı görüşler mevcut.

İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg ve küresel iklim koruma hareketi Fridays for Future, Filistin yanlısı bir duruş sergiledikleri gerekçesiyle giderek artan eleştirilere maruz kalıyor. Son olarak pazar günü, Amsterdam'da düzenlenen iklim protestosunda konuşmacılardan biri, mikrofonu "nehirden denize, Filistin özgür olacak" sloganı atan bir aktiviste verdi. Yorumcular hareketin tamamen yanlış yola saptığını düşünüyor.

Radikal İslamcı Hamas 7 Ekim’de İsrail’e saldırmadan önce, İsrail’de Binyamin Netanyahu liderliğindeki sağcı ve dinci hükümete yönelik büyük protesto gösterileri düzenleniyordu. Ülkeye yönelik genel tehdit karşısında şimdilik bu protestolar yatışmış gözüküyor. Fakat bilhassa da Netanyahu’nun, istihbarat servislerini terör saldırısı konusunda kendisini uyarmamakla suçlamasına yönelik eleştiriler sürüyor. İsrail Başbakanı yorumculara göre tam anlamıyla beceriksiz.

İsrail, Hamas’a karşı yürüttüğü savaşta Gazze’de radikal İslamcı milislerin bulunduğundan şüphelendiği mevzileri vurmaya devam ediyor. İsrail ordusu, Şifa Hastanesi’ne düzenlenen baskında silahların, askeri teçhizatların ve Hamas’a ait bir komuta merkezinin ele geçirildiğini iddia etti. Uluslararası toplumun İsrail’in operasyonlarında sivillerin korunmasına öncelik vermesi çağrıları ise artıyor. Yorumcuların başka endişeleri de var.

İsrail hükümeti, radikal İslamcı Hamas rehineleri serbest bırakmadığı sürece Gazze Şeridi'nde genel bir ateşkes ilan etmeyi reddediyor. Ancak Başbakan Netanyahu, rehinelerin bölgeden çıkabilmesini ve yardım kuruluşlarına göre tamamen yetersiz vaziyetteki insani yardımın ulaştırılmasını kolaylaştırmak için "küçük taktiksel aralar" vermeye hazır olunduğunu açıkladı. Avrupa basını durumu irdeliyor.

Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan İsrail’i “savaş suçlusu”, Hamas’ı da “kurtuluş hareketi” olarak nitelendirdi. Öncesinde ise İsrail ve Hamas arasında arabuluculuk yapmaya soyunmuştu. Yorumcular, Erdoğan’ın bu tutumunun ne gibi sonuçlar doğurabileceğini ve doğurması gerektiğini irdeliyor.

BM Genel Sekreteri Guterres’in Ortadoğu’daki çatışmaya dair yaptığı konuşma büyük eleştiri aldı. Guterres, radikal İslamcı Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırısını “dehşet verici” şeklinde nitelerken, Filistin topraklarındaki “boğucu işgali” de kınadı. Saldırıların durduk yere gerçekleşmediğini söyledi. Köşe yazılarında bu tutuma yönelik hem öfke hem anlayış mevcut.

Radikal İslamcı Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırısı sonrasında AB müşterek bir tutum sergilemeye çalışsa da Lüksemburg’da düzenlenen AB dışişleri bakanları buluşmasında, bilhassa Gazze’de insani yardım amaçlı ateşkes talebine yönelik görüş ayrılıkları ayyuka çıktı. İspanya ve İrlanda gibi ülkeler talebi desteklerken, Almanya ve Avusturya’nın şüpheleri var. Karar sürecindeki zorluklar köşe yazılarına da yansımış gözüküyor.

Radikal İslamcı Hamas'ın İsrail'e saldırısı ve İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde verdiği karşılık, Avrupa toplumlarında atmosferi kızıştırdı. Filistin yanlısı mitinglerde sıklıkla Hamas'a yönelik sempati ifadeleri işitilirken, Yahudi karşıtı sloganlar da atıldı. Berlin'de bir sinagog kundaklandı. Avrupa basını endişeli.

Radikal İslamcı Hamas, İsrail'e yönelik terör saldırısında 200'den fazla kişiyi rehin almıştı. Kaçırılmalarından yaklaşık iki hafta sonra, önce ABD'li bir anne ve kızı, ardından da İsrail vatandaşı iki yaşlı rehine serbest bırakıldı. Arabuluculuk görüşmelerine Mısır ve Katar'ın da dahil olduğu anlaşılıyor. Avrupa basını özellikle Katar'ın alışılmadık rolünü irdeliyor.

İran’daki otoriter rejim, radikal İslamcı Hamas gibi silahlı grupları ve Lübnan Hizbullah’ını yıllardır gönderdiği para ve silahlarla destekliyor. Tahran, Hamas’ın 7 Ekim’de gerçekleştirdiği terör saldırısından bu yana İsrail ya da ABD’nin “kırmızı çizgileri aşması” halinde askeri müdahalede bulunacağı tehdidini defalarca yineledi. İran’ın Ortadoğu’daki rolüne ışık tutan yorumcular, müdahale riskini değerlendiriyor.

Radikal İslamcı Hamas'ın acımasız terör saldırısının ardından Avrupa basını büyük ölçüde aynı görüşü paylaşıyor: Gazze Şeridi'nin kontrolü silahlı örgütte olduğu sürece İsrailliler ve Filistinliler arasında barış mümkün değil. Yoğun nüfusa sahip bölgenin Hamas'tan sivil kayıplar yaşanmadan kurtarılamayacağı da aynı ölçüde açık görünüyor. Yorumcular, gidişatın uzun vadede nereye evrilebileceğini irdeliyor.

Gazze’deki bir hastaneye düzenlenen ve yüzlerce insanın ölümüne sebebiyet veren saldırı dünyayı dehşete düşürdü. Hamas İsrail’i suçlarken, iddiayı reddeden İsrail ordusu oluşan hasarın kullandıkları silahlardan kaynaklanamayacağını bildirdi. İsrail ayrıca, bir dinleme kaydı ve radar görüntülerine dayanarak, yıkıma İslami Cihat örgütünün fırlattığı ve yönünü şaşıran bir füzenin yol açtığını öne sürdü. Basın, olayın medyaya yansımalarını ele alıyor.

ABD Başkanı Joe Biden’ın bu çarşamba günü İsrail’e bir ziyaret gerçekleştiriyor. ABD, radikal İslamcı Hamas’ın terör saldırısı sonrasında İsrail’le dayanışmasını defalarca vurgularken, Gazze’deki sivil halkın korunması gerekliliğine de dikkat çekmişti. Yorumcular Biden’ın arabulucuğuna umut bağlasalar da Gazze’deki bir hastanenin vurulması üzerine Filistin lideri Abbas’la yapılması planlanan görüşme ertelendi.

Hamas'ın İsrailli sivillere ve askeri tesislere yönelik saldırılarının tetiklediği yeni savaşın jeostratejik arka planına yönelik çok şey yazılıp çiziliyor. Bu bağlamda özellikle İran'ın ve Suudi Arabistan'ın rolüne odaklanılıyor. Durumu tahlil eden görüşleri bir araya getirdik.

İsrail, Hamas’ın acımasız saldırısından sonra radikal islamcı terör örgütüne karşı kararlı adımlar atıyor. Gazze Şeridi bombalanıyor, bölge dışarıya kapatılmış durumda ve gündemde bir kara harekâtı var. Bölgenin elektrik ve suyu da kesildi ki BM bunu halihazırda eleştirmişti. ABD "savaş hukukuna" uyulması çağrısı yaparken orantılılık meselesi Avrupa basınını da meşgul ediyor.

Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırıları ve sonrasında patlak veren savaşın ardından Avrupa’nın pek çok ülkesinde Filistin yanlısı gösteriler düzenlendi. Gazze halkıyla dayanışma sergileyenler olduğu gibi Hamas terörünün, antisemitizmin ve şiddetin yüceltildiği etkinlikler de gerçekleşti. Yorumcular, ifade özgürlüğünün anlamını ve sınırlarını tartışıyor.

Radikal İslamcı Hamas’ın cumartesi günkü acımasız saldırısının ardından İsrail savaş hali ilan etti. Hamas savaşçılarının Gazze’ye götürdüğü İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasına yönelik müzakereler sürüyor. İsrail tarafında ölenlerin sayısı 1.200’ü aşmışken, İsrail’den gelen bilgilere göre en az 1.000 silahlı Filistinli öldürüldü. Yorumcular savaşın gidişatını irdeliyor.

Radikal İslamcı Hamas, cumartesi sabahı İsrail'e bir yandan roket saldırıları düzenlerken, silahlı Filistin güçleri eşzamanlı olarak İsrail'e sızıp sınıra yakın pek çok kasabada sivil halka saldırdı, yüzlerce İsrailliyi öldürdü ve 100'den fazlasını da kaçırdı. İsrail kaynaklı bilgilere göre, İsrail Gazze'deki hedefleri bombalarken Hamas roket atmayı sürdürüyor. Avrupa basını, şimdi ne yapılması gerektiğini ve gerilimin tırmanmasının kime yaradığını irdeliyor.

İsrail, Batı Şeria’da iki gündür süren geniş çaplı askeri operasyonu sonlandırdığını duyurdu. Ancak Başbakan Netanyahu, bunun “tek seferlik bir eylem” olmadığını da ekledi. Ordu, bir dizi hava saldırısının ardından, İslamcı militanların kalesi kabul edilen Cenin’e kara birlikleriyle girmişti. Filistin, en az 13 kişinin öldürüldüğünü bildirdi. Yorumcular endişeli.

Filistin’in Huvara kasabasında İsrailli yerleşimciler onlarca ev ve arabayı ateşe verdi, yüzlerce insan yaralandı. Öncesinde ise bölgede, iki İsrailli iddialara göre Filistinli suikastçılar tarafından vurularak öldürülmüştü. Aşırı sağcı ve dinci Maliye Bakanı Smotrich ve iktidar koalisyonundan başka temsilciler, yerleşimcilerin tepkisinden memnun. Ülkeyi böyle bir hükümetin yönetmesi yorumcuları endişelendiriyor.

Cenin’deki polis baskınında dokuz Filistinli, bir sinagogun önünde ateş açılması sonucunda ise yedi İsrailli öldü; her iki taraftan çok sayıda kişi yaralandı: İsrail-Filistin çatışmasının tırmanmasıyla birlikte ortaya çıkan üzücü bilanço böyle. İsrail’deki yeni hükümet, yaşananlara yanıt olarak yeni terörle mücadele yasalarını kabul etti ve İsrailli sivillerin silahlanmasını kolaylaştıracak adımlar atmayı planlıyor. Yorumcular endişeli.

İsrail’in yeni aşırı sağcı İçişleri Bakanı Itamar Ben-Gvir, Kudüs’teki Tapınak Tepesi’ni ziyaret ederek eleştirilere neden oldu. Yukarısında Mescid-i Aksa’nın, aşağısında ise Ağlama Duvarı’nın bulunduğu tepe, hem Yahudiler hem de Müslümanlarca kutsal görülüyor ve İsrail-Filistin çatışması açısından da büyük hassasiyet teşkil ediyor. Ziyaretlerin sıkı güvenlik tedbirleri altında gerçekleştiği bölgeye beş yıldır hiçbir İsrailli bakan gelmemişti.

İsrail hükümeti ve İslami Cihad temsilcileri Mısır'ın arabuluculuğunda, en azından pazartesi gününün ilk saatleri itibarıyla her iki tarafın da sadık kaldığı bir ateşkes üzerinde anlaşmaya vardı. Avrupa basınında çıkan yorumlar, Gazze Şeridi ve çevresindeki durumun ne denli istikrarsız olduğunu gösteriyor.

İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde bu hafta İsrail’i ziyaret etti. On yıldan uzun bir sürenin ardından ilk kez İsveçli bir dışişleri bakanı İsrail ziyaretinde bulundu. İsveç 2014 yılında Filistin’i tanıyan ilk Avrupalı devletlerden biri olmuştu, İsrail bunun üzerine büyükelçisini geri çağırmıştı. Basın ilişkilerdeki rahatlamayı memnuniyetle karşılıyor.

ABD'li dondurma üreticisi Ben and Jerry's 2022'den itibaren Batı Şeria ve Doğu Kudüs'teki İsrail yerleşimlerinde satış yapmayacak. Şirketin web sitesinde, "Ben and Jerry's'in işgal altındaki Filistin topraklarında ürünlerini satmasının" şirket değerleriyle örtüşmediği yer alıyor. Köşe yazarları sonuçta her şeyin pazarlamaya yönelik olduğunu söylüyor.

ABD Dışişleri Bakanı Blinken, İsrailli ve Filistinli temsilcilerle görüşmek üzere salı günü İsrail ve Ramallah'a gitti. ABD yönetimi Gazze'deki yeniden yapılanma sürecine katılmak ve göndereceği paranın Hamas'ın eline geçmesini engellemek istiyor. Taraflar şu anda ateşkese uyuyor. Ancak köşe yazarları kalıcı bir barış sağlanabileceğine kuşkuyla yaklaşıyor.

İsrail-Filistin krizi son günlerde ciddi anlamda alevlendi, ancak eylemler ve tepkiler bilinen bir oyunun tekrarı gibi. Radikal Hamas İsrail kentlerine füze fırlatıyor, İsrail ordusu misilleme olarak Gazze'ye saldırıyor ve kendini savunma hakkını öne sürüyor. Avrupa basını çıkmaza giren duruma çözüm arayışında.

Ortadoğu’daki son çatışmalara bağlı olarak Almanya’da İsrail karşıtı protestoların ve Yahudi karşıtı saldırıların sayısı son günlerde arttı. Yorumcular kaygılı ve antisemitizm ile mücadelede nasıl bir yaklaşım sergilenmesi gerektiğini tartışıyor.

BM Güvenlik Konseyi Gazze sorunu için düzenlediği dördüncü acil toplantıda da ortak bir açıklama üzerinde uzlaşamayınca, tek tek uluslararası aktörler devreye girmeye başladı. ABD İsrail'e gerilimi tırmandırmama çağrısı yaptı, Çin, tarafları müzakereye çağırdı, Erdoğan ise İsrail ve Batı dünyasına hakaretler yağdırdı. Avrupa basını durumu analiz ediyor.

İsrail ordusu Gazze Şeridi'ne saldırılarını artırdı. Hava ve kara kuvvetleri devrede. Şimdiye değin bölgeye asker girmedi. Hamas perşembe günü İsrail kentlerine füze fırlatmaya devam etmişti. Avrupa medyası gerginliğin arkasında hangi çıkarların bulunduğunu tartışıyor.

İsrail'de hükümet işgal altındaki Batı Şeria topraklarına yönelik tartışmalı ilhak planını görüşüyor. ABD Başkanı Donald Trump 2020 başında barış planıyla ilhaka yeşil ışık yakmıştı. Başbakan Netanyahu da bunun hemen ardından yaz aylarında ilhakı başlatacağını açıklamıştı. Netanyahu'nun koalisyon sözleşmesinde ilhak tarihi olarak 1 Temmuz görülüyor.

İsrail ile Filistin arasındaki çatışmada dengeli bir yorum getirmek amacıyla İsviçreli günlük gazete Le Temps, geçtiğimiz günlerde dört farklı bakış açısına yer verdi. Yorumların yayınlanması, Gazze'nin İsrail'e yaptığı füze saldırılarıyla çakışıyor. Le Temps'te yayınlanan metinlerin ilk ikisini aşağıda bulabilirsiniz.

Avrupalı gazeteciler, İsrail ordusunun Filistinli göstericilere ve Hamas hedeflerine yaptığı saldırılarda en az 60 Filistinlinin ölmesiyle tırmanan şiddeti endişeyle izliyor. Gazetelerde yayınlanan yazılar arasında Filistin'in 'mağduriyet mitosu'na ve Filistin sivil toplumunu kullanan Hamas'a yönelik eleştiriler de yer alıyor.

David Ben-Gurion, Mayıs 1948'de İsrail'in bağımsızlığını ilan etmişti. İsrail devletinin 70. kuruluş yıldönümü, Filistinlilerle yaşanan çatışmalar ve iç siyasetteki sorunların gölgesinde kutlanıyor. Yetmiş yıl önce kurucularının hayal ettiği devlet bu muydu?

15 Mayıs 1948 tarihi Filistinliler için Nakba'nın, yani Arapça 'Büyük Felaket'in başladığı gün. 15 Mayıs'ta geleneksel olarak yüz binlerce Filistinlinin Arap ülkelerinin yeni kurulan İsrail'e karşı savaş nedeniyle topraklarından sürülmeleri anılıyor. Birçok gazeteci bu yıldönümünü bölgenin tarihine bakmak için bir fırsat olarak değerlendiriyor.

İsrail'in Gazze sınır bölgesinde yapılan gösterilerde askerler Filistinlilere ateş açtı ve 17 kişiyi öldürdü. İsrail devletinin kuruluş yıldönümünden ve ABD'nin Kudüs'teki büyükelçilik açılışından bir gün önce şiddetin tırmanacağını düşünen Avrupalı yorumcular itidal çağrısı yapıyor.