  Avrupa'da LGBT

28 Haziran 1969'da geyler, lezbiyenler, translar ve diğer queer bireyler, New York polisinin topluluğa yönelik baskılarına Christopher Street'teki Stonewall Inn'de ilk kez ayaklanarak karşılık vermişti. Bunu LGBTQI+ bireylerin kriminalize edilmesine karşı başka protestolar ve Onur Yürüyüşü izledi. Haziran ayı zaman içinde tüm dünyada Onur Ayı olarak kutlanmaya başladı. Basın, Avrupa'da eşitliğin ne vaziyette olduğunu değerlendiriyor.

Estonya'da eşcinsel evliliğin yasal hale getirilmesi, seçimin galibi Kaja Kallas'ın Reform Partisi, Sosyal Demokratlar ve merkezci Eesti 200 partisi arasındaki koalisyon müzakerelerinde zaten konuşulan bir konuydu. Yeni hükümet, bu yönde bir teklifi Parlamento'ya sunarak hararetli tartışmalara neden oldu. Ülke basınında farklı değerlendirmeler var.

Bratislava'da geçtiğimiz hafta iki eşcinsel erkeğin vurularak öldürüldüğü homofobik saldırıdan sonra, Slovakya'da cinsel azınlıklar için daha iyi bir yasal güvencenin nasıl sağlanabileceği tartışılıyor. Ancak yorumcular, bu alanda nihayet ilerleme kaydedileceği beklentilerine ihtiyatlı bir iyimserlikle yaklaşıyor.

Slovakya'nın başkenti Bratislava'da çarşamba akşamı 19 yaşındaki homofobik bir saldırgan, bir gey barın önünde iki kişiyi vurarak öldürdü ve bir garsonu ağır yaraladı. Saldırıdan sonra cinsel azınlıklara yönelik nefret mesajları yayınlayan saldırgan, polisin açıklamasına göre intihar etti. Kanlı eylem karşısında dehşete düşen yorumcular, toplumsal eleştiriden de geri kalmıyor.

Onur ayı dünya çapında haziran ayında kutlandı -ancak bazı ülkelerde kutlamalar şimdi başlıyor. Bu hafta Stockholm Pride ve Riga'daki Baltic Pride gerçekleştirilecek. İki kentteki koşulların birbirinden ne kadar farklı olduğunu yorum köşelerinden anlamak mümkün.

Macaristan Başbakanı Orbán, AB'nin sözleşme ihlal davası açmasına sebep olan tartışmalı anti-LGBT yasasının yurttaşlar tarafından oylanması için referanduma gitmeyi planlıyor. Oylanacak konular, cinsellik dersi için ebeveyn onayı gerekip gerekmediği ve reşit olmayanların eşcinsellik, transseksüellik ve cinsiyet uyumlaştırıcı müdahaleler konularında bilgilendirip bilgilendirilmeyeceği. Yorumculara göre bunun çocukların korunmasıyla bir ilgisi yok.

Geçtimiz hafta sonu Prag'ta 9. Onur Yürüyüşü yapıldı. Aktivistler Çek toplumunun liberalleşmesinin ve LGBTİ bireylerin dışlanmasına karşı alınan önlemlerin birkaç yıldır ivme kaybettiğini söylüyor. Köşe yazarları bu gelişmenin nedenlerini sıralıyor.

Geçtiğimiz cumartesi, yani Uluslararası Aile Günü'nde Vilnius'ta yaklaşık 10 bin kişi "Aile İçin Yürüyüş"e katıldı. Katılımcılar İstanbul Sözleşmesi ya da LGBT+ hakları gibi, geleneksel aile değerleri için bir tehdit olarak algıladıkları güncel gelişmelere karşı çıktı. Cumhurbaşkanı Gitanas Nausėda'nın aynı gün halka yönelik açıklamasıysa yürüyüşü düzenleyenler tarafından bir destek işareti olarak yorumlandı.

Estonya LGBT çevreleri, geçtiğimiz haftalarda Pärnu kentinde saldırgan bir güruhun hedef tahtasında yer aldı. Önce bir film gösterimini ziyaret edenler hakarete uğradı, videoları çekildi, ardından bir bilgilendirme etkinliği engellendi. Gösteriler, iktidardaki aşırı sağcı Ekre Partisi'nin yerel teşkilatı tarafından düzenlendi. Estonya basını kaygılı.

Macaristan Parlamentosu, eşcinselleri evlat edinme hakkından mahrum bıraktı. Geçen salı alınan kararda "Anne bir kadın, baba ise bir erkektir," ibaresi yer alıyor. İstisnalar ancak Aile Bakanının onayıyla mümkün. Söz konusu yasakla, Orbán iktidarında LGBT bireylere getirilen bir dizi yasağa bir yenisi eklendi. Yorumcular hem öfkeli hem kaygılı.

Polonya Cumhurbaşkanı Duda Haziran sonunda yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde bir "Aile Anayasası" yayınladı. Duda bununla evliliğin kadın-erkek arasında olmasını savunmayı ve çocukları "LGBT ideolojisinden" korumayı planlıyor. Gözlemciler bu konunun iktidardaki milliyetçi-muhafazakar PiS'in seçim kampanyasını belirleyeceğini düşünüyor ve sonuçlarını sorguluyor.

Haziranda, başta Anglosakson ve Latin ülkelerinde olmak üzere Onur Ayı kutlanıyor. LGBTQ camiası yürüyüşler ve protesto eylemleriyle toplumsal çeşitliliği kutluyor ve halen süren eşitsizliklere dikkat çekiyor. Birçok holding bu ay boyunca logolarını gökkuşağı renkleriyle süslüyor - ama bunu dünya çapında yapmıyorlar. Yorumcular bunun samimi bir angajman olarak görmüyor.

Polonya'da birçok belediye ve yerel yönetimler, kendi bölgelerini 'LGBT ideolojisinden arındırılmış bölge' ilan etti. Avrupa Parlamentosu bu açıklamaları daha Aralık 2019'da kınadıktan sonra AB Komisyonu, söz konusu belediyelerin yaptığı destek fonu başvurularını ilk kez reddetti. Brüksel bu yolla ayrımcılığın önüne geçebilir mi?

Letonya'nın Tukums kentinde 29 yaşında bir erkeğin, eşcinsellere duyulan nefret nedeniyle yakıldığı ileri sürülüyor. Daha önce tehdit edilmiş olan kurban, polise başvurmuş ancak emniyet güçleri kendisine ilgi göstermemiş. Letonya genel itibariyle cinsel azınlıkların kabulü konusunda zorlanan bir ülke: Partilerin çoğunluğu ve nüfuzu büyük Kilise, cinsel azınlıklara haklarının verilmesine karşı. Bu durum basında kaygıya sebep oluyor.

Litvanya'da sonbahar aylarında liberal-muhafazakar koalisyon İstanbul Sözleşmesi ve LGBT bireyler için medeni ortaklığı meşrulaştıran bir yasayı gündeme almıştı. Buradan kaynaklanan çekişme, geçen süre içinde tırmandı. LGBT karşıtları, İnsan Hakları Komisyonunun açık eşcinsel başkanını tehdit ediyor ve onu görevden almak için 300 bin imza toplamış durumda. Öte yandan Katolik rahipler de saldırı altında.

Macaristan'da iktidar partisi Fidesz, salı günü "Pedofiliyle Mücadele Yasası"nı çıkardı. Yasaya göre eşcinselliğin ve transseksüelliğin örneğin müfredatta, kitaplarda ve filmlerde "gösterilmesi ve teşviki" yasak. On sekiz yaşından küçükler için cinsiyet değişikliği ameliyatı da yasak olacak. Yorumcular derin sonuçları olacak art niyetli bir yöntemden söz ediyor.

Macaristan'da kabul edilen "pedofili karşıtı yasayla" birlikte ülkenin AB üyeliğinin, hukuk devleti alanındaki gelişmelerle ne kadar bağdaştığı tartışması alevlendi. Avrupa Komisyonu Başkanı von der Leyen yasayı kara bir leke olarak tanımlarken, Hollanda Başbakanı Rutte Macaristan'a AB'den ayrılma çağrısı yaptı. Avrupa basını şimdi daha sert önlemlerin gerekli olup olmadığını tartışıyor.