IAEA, Zaporijya Nükleer Santrali'nin çevresinde güvenli bölge kurulmasını istiyor
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) tehlikeye dikkat çekiyor: İnceleme sonrası hazırlanan rapora göre, Rus ordusu tarafından kontrol edilen nükleer santraldeki durum "sürdürülemez". Yorumcular, raporun Rusya'yı herhangi bir savaş suçuyla itham etmemesinin gerekçelerini irdeliyor ve kurumun güç bir durumda olduğunu düşünüyorlar.
IAEA misyonu tarafsızlığını korudu
NV'de IAEA'dan yapabileceğinden fazlasını talep etmemek gerektiğini söyleyen siyaset bilimci Volodimir Fessenko, ortamı yatıştırmaya çalışıyor:
“Beklendiği gibi IAEA, raporda resmi tarafsızlığını korumaya çalışıyor. Ancak IAEA misyonu, dolaylı da olsa asıl risklerin tesisin Rus birliklerinin işgali altında bulunmasından kaynaklandığını raporunda söylüyor. ... IAEA da dahil olmak üzere Rusya'nın nüfuz sahibi olduğu tüm uluslararası kuruluşlar, tarafsız kalmak için çabalıyor ve bu nedenle savaşın her iki tarafına da çağrıda bulunuyor. Dolayısıyla, IAEA'dan olağandışı bir şey beklenmemeli. ... Tek yapabileceği, tesisteki durumu gözlemlemeyi sürdürmek ve mümkünse orada kalıcı bir misyon tesis etmek.”
Rosatom kendi çıkarlarını savunuyor
Deutschlandfunk, IAEA’nın Rusya’nın savaştaki sorumluluğuna dair tek kelime etmemesine şaşırmıyor:
“Tüzüğe göre IAEA, nükleer enerji alanında işbirliğini ve bu enerjinin güvenli ve barışçıl yollarla kullanılmasını temel alıyor. Rusya, dünya genelindeki en büyük nükleer enerji aktörü, pek çok ülkede nükleer santraller inşa ediyor ve satıyor, buralara yakıt çubukları temin ediyor ve ayrıca gerektiğinde inşa edilmelerine yönelik krediler sağlıyor. Tüm yollar, bir vakitler Devlet Başkanı Vladimir Putin’in kararnamesiyle kurulan, devlete bağlı Rus nükleer enerji şirketi Rosatom’da birleşiyor. Rosatom’un, IAEA’daki Rus yönetici elitlerinin çıkarlarını savunmak adına elinden gelen her şeyi yapacağından emin olabiliriz.”
Savaş suçlarına sessiz kalınıyor
Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Dmytro Lubinets, hayal kırıklığını bir Facebook iletisinde şöyle dile getiriyor:
“Raporda yalnızca santral personelinin maruz kaldığı ağır koşullara, baskılara ve tehditlere yer veriliyor, ancak Rus ordusunun personele yönelik halihazırda bilinen yargısız infazlarından ve işkencelerinden bahsedilmiyor. IAEA misyonu, alet edilmeyi ve siyasi tartışmalar uğruna kullanılmayı istemediklerini defaatle dile getirmiş olsa da, personel güvenliğinin bir politika değil, nükleer güvenlik ilkesi olduğunu unutmamak gerekir. Ayrıca, Zaporijya Nükleer Santrali'ni fiilen kontrol altında tutan Rus ordusunun, tesis personeline karşı işlediği savaş suçlarına sessiz kalmak da kabul edilemez bir hatadır.”
Baskı ölümcül hatalara yol açabilir
La Repubblica, mevcut durumda insan faktörünün özel önemine vurgu yapıyor:
“Rus askerlerinin fiziksel denetimi altında ama Ukrayna yönetimiyle de irtibat halinde tesisin işletimini sağlayan Ukraynalı teknisyenler baskı altında. Özgürce karar alamıyorlar ve 40 gündür de tesisten ayrılmadılar. Bu da, en ufak bir hatadan dahi kaçınılması gereken mevzularda hatalar yapılmasına neden olabilir.”