Budapeşte'de büyük Onur Yürüyüşü: Orbán bozguna mı uğradı?
Organizatörlerin verdiği bilgiye göre, Budapeşte’de düzenlenen Onur Yürüyüşü’ne yaklaşık 200 bin kişinin katılmasıyla büyük bir rekor kırıldı. LGBTQ hakları için düzenlenen etkinliğe 70’e yakın Avrupa Parlamentosu üyesi de destek verdi. Budapeşte Belediye Başkanı, yürüyüşü belediyenin düzenlediği bir “özgürlük festivali” ilan ederek, Orbán hükümetinin yasaklama girişimini önlemeye çalışmıştı. Yorumcular, büyük katılımlı etkinliğin farklı boyutlarını ele alıyor.
Kral çıplak
Orbán sistemi tepetaklak, diyor Der Standard:
“Etkisiz kalan yasak, Orbán için ‘çıplak kral’ dedirtti. Yasaklarını dayatamayan bir otokrat, zaafiyet gösteriyor demektir. Bu da onun gücüne tapan destekçilerini tedirgin eder, muhaliflerini ise cesaretlendirir. Onur Yürüyüşü yasağıyla Orbán yanlış hesap yaptı. Körüklediği eşcinsel ve transseksüel nefreti, artık Macar toplumunu umduğu gibi kutuplaştırmıyor. Kırsalda önyargılar hâlâ derin olabilir, ancak oralarda da Onur Yürüyüşü düzenlenmiyor. Budapeşte ise bugün tıpkı Viyana, Münih ya da Londra gibi bir Onur Yürüyüşü şehrine dönüştü.”
Hükümete tokat
Mediapart’ın analizi şöyle:
“Viktor Orbán Macaristanı’nda Neonazilerin gösterilerine göz yumulurken, onları protesto eden Antifa üyeleri kovuşturmaya uğruyor; LGBTQIA+ yanlısı gösteriler yasaklanırken, onları protesto eden aşırı sağcılara izin veriliyor. Vatan Hareketimiz partisi (Mi Hazánk) ve ona bağlı aşırı sağcı gruplar, yürüyüşün önünü kesmek için yetkililerden izin almakta hiçbir zorluk yaşamadılar. … ‘Beyaz ve heteroseksüel Hıristiyanları’ saflarını güçlendirmeye çağırdılar, ancak yolun sonunda kalabalık bir insan selinin karşısında yalnızca birkaç düzine kişi kaldılar. … Cumartesi günü ‘Orbáncılık’ görünür sınırlarına ulaştı: Siyasal liberalizme karşı verdiği kültürel savaşı kazanamadı. Artık mücadele önümüzdeki yıl oy sandıklarında sürecek.”
Mutlu ve özgür bir hayat mümkün
Népszava, uyguladığı yasak ve yürüyüşe verdiği tepkiyle Macaristan Başbakanı’nın kendi kalesine gol attığını yazıyor:
“Budapeşte’deki Onur Yürüyüşü’nün ‘Brüksel’in emriyle’ düzenlendiğini söyleyen Viktor Orbán’ın bu sözlerinden iki sonuç çıkarılabilir: Başbakan belli ki dizginsiz budalalık treninden inmeye muktedir değil. Ayrıca, hatalarını düzeltme yetisini de yitirmiş durumda. Gökkuşağı yürüyüşünün, ülkenin tepesinde ‘ulusal bir hükümet’ bulunmasa hayatımızın neye benzeyeceğini gösterdiği yönündeki sözleri de adeta kendi kalesine attığı bir gol gibi. … İşin aslı Macarlar, sürekli nefret pompalayan Fidesz hükümeti olmasa hayatlarının nasıl görüneceğine dair bir fikir edindiler: mutlu ve özgür.”
Orbán'ın otoriter yönelimi katlanılır gibi değil
El Mundo’ya göre artık sabırlar taşma noktasına geldi:
“Orbán, Onur Yürüyüşü’nü yasaklayarak Avrupa’ya yönelik özgürlük karşıtı meydan okumasında el yükseltti ve bireysel özgürlükler ile insan hakları gibi son derece hassas bir alanda AB’nin temel değerlerini sorgular hale geldi. Macaristan Başbakanı’nın otoriter yönelimi katlanılamaz boyutlara ulaştı. … Yargı bağımsızlığı pahasına ve basın özgürlüğünü tırpanlayarak iktidarını pekiştirdikten sonra, Orbán şimdi de AB üyeliğiyle bağdaşmayan aşırı muhafazakâr bir toplum politikası izlemeye başladı. … AB, kurallara uymayan üyeleri yaptırımlara tabi kılabilecek mekanizmalara sahip. Artık bu mekanizmaları devreye sokma ve hukukun üstünlüğüne karşı saldırılara son vermenin vakti geldi.”
Renkli bir gösteriden fazlası
Sydsvenskan temel bir gerçeği hatırlatıyor:
“Eşcinsel bir bireyin sevme, kendi bedeni ve kimliği üzerinde söz sahibi olma özgürlüğü, heteroseksüel bir bireyin haklarını ve özgürlüğünü kısıtlamaz. Tam tersine. Azınlıkların haklarını koruyan, onlar için mücadele eden bir toplum, herkes için daha adil, özgür ve kapsayıcı bir ortam yaratır. Sağcı milliyetçilerin ve popülistlerin amacı ise bu değildir. Bu yüzden Onur Yürüyüşü çoğu zaman renkli ve çıplak bir şov denilerek küçümsenir, kültür savaşlarında günah keçisi haline getirilir. Oysa gerçek şu ki bu hareket, demokrasinin en temel özgürlük mücadelelerinden birini temsil ediyor.”
Galip midir bu yolda mağlup?
Index, Budapeşte’de düzenlenen Onur Yürüyüşü’nün hükümete kendi cephesini bir arada tutması için fayda bile sağlayabileceğini düşünüyor:
“Viktor Orbán ve [iktidar partisi] Fidesz, Budapeşte’deki Onur Yürüyüşü ile siyasi bir yenilgi aldı. … Peki bunun Fidesz ve Orbán üzerinde ne etkisi olacak? Hiç. Fidesz, bu siyasi durumdan güçlenerek çıkacak. … Onur Yürüyüşü’ne ne kadar çok insan katılır, ne kadar çok insan polis -yani devlet- yasağına karşı gelirse, Fidesz destekçileri için karşılarındaki rakibin ne denli ciddi olduğu da o kadar iyi anlaşılır. … Kamuoyu yoklamalarına göre, Fidesz seçmenleri LGBTQ meselesinde tamamen hükümetin arkasında.”