Uluslararası hukuk hâlâ geçerli mi?
Ukrayna'da, Gazze'de ve son olarak da İsrail ile İran arasında yaşanan çatışmalar karşısında, Avrupa basınından yorumcular şu temel soruya yanıt arıyor: Uluslararası hukuk değil de artık güçlünün hukuku mu geçerli?
Savaşların artık adı konmuyor
Diena, uluslararası hukuk kriterlerinin etrafından dolanmaya yönelik bir eğilime işaret ediyor:
“Silahlı çatışmalar her ne kadar genel anlamıyla savaşa benziyorsa da artık düşmana resmen savaş ilan edilmiyor; bunun yerine savaş eylemleri misyon, operasyon, müdahale vb. ifadelerle tanımlanıyor ve bunlar da ilgili eylemlerin hukuki dayanağı olarak gösteriliyor. … Uluslararası hukuk bir yandan savaşan devletlere belirli yükümlülükler yüklerken, öte yandan (ki bu daha da önemli) üçüncü devletlerin bu ülkelerle ilişkilerinde bazı sınırlamalar da öngörüyor. Ancak resmen savaş ilan edilmeyince kâğıt üzerinde savaş da olmuyor, dolayısıyla bir tarafı destekleme veya başka uluslararası hukuk ihlallerine dair suçlamalara da yer kalmıyor.”
Titiz davranılmadı
Die Presse,İsrail ve İran arasındaki savaş üzerinden bir değerlendirmede bulunuyor:
“Bu savaşın bir kaybedeni de uluslararası hukuk. Savaşın gerekçesi tartışmalıydı ve İsrail'in doğruluğu kanıtlanmamış istihbarat raporlarına dayanıyordu. Bu raporlarda, Tahran’ın kamuoyuna yansıyanın ötesinde çok daha gelişmiş düzeyde nükleer savaş başlıkları üzerinde çalıştığı öne sürülüyordu. Ancak: Başta ABD olmak üzere Batılı istihbarat servisleri ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), bu iddialara ciddi kuşkularla yaklaşıyordu.”
Düpedüz çifte standart
Star, uluslararası hukukun güçlü devletler lehine askıya alındığı yorumunda bulunuyor:
“ABD'nin İran saldırısıyla artık tekrar hatırlamış olduk ki, uluslararası hukuk sadece zayıf devletler için geçerlidir. Büyük devletler ve büyük devletlerin himayesindekiler için uluslararası hukuk diye bir şey yoktur. ... Rusya Kırım'ı ilhak eder, Ukrayna topraklarını işgal eder uluslararası hukuk işlemez. ABD asılsız gerekçelerle Irak'ı işgal eder yüzbinler ölür uluslararası hukuk işlemez. ABD himayesindeki İsrail için uluslararası hukuk diye bir şey zaten yoktur.”
Kaos bir strateji oldu
El País’e göre sıkıntılı gidişatın sorumluluğu dört siyasetçinin üzerinde:
“Donald Trump, Vladimir Putin, Binyamin Netanyahu ve Ali Hamaney, hepsi de birbirinden hayli farklı kişiler. … Ancak yeni dönemi anlamak açısından temel bir ortak özellikleri var: Ulusal ya da kişisel çıkarları uğruna dünyayı kaosa sürüklemeye hazır olmaları. … Kaosun efendileri hep varlardı: Bunlar da genelde kadın değil erkekti. … Bugünkü fark ise yaşanan yapısal istikrarsızlığın aldığı boyut. … Somut hedeflerden bağımsız olarak, bu kaos politikası uygar toplumları vahşi ormanlardan ayıran kuralları aşındırıyor. ABD’nin, Rusya’nın, İsrail’in ve İran’ın Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne üye olmaması hiç şaşırtıcı değil.”