Sırbistan: Vučić’e karşı kitleler yeniden sokakta
Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da cumartesi günü on binlerce kişi Aleksandar Vučić yönetimine karşı ve erken parlamento seçimleri talebiyle bir kez daha sokağa döküldü. Protestonun ardından polisle göstericiler arasında arbede yaşandı. Sekiz aydır süren kitlesel eylemleri tetikleyen, 1 Kasım 2024’te Novi Sad tren istasyonunda meydana gelen ve 16 kişinin hayatını kaybetmesine yol açan kaza olmuştu.
Hedefte birleşmeliyiz
Pešćanik, protesto konuşmalarında milliyetçi söylemlerin de yer almasını olumlu bir gelişme şeklinde yorumluyor:
“Öğrenci hareketi, sırf bu iki üç konuşmacıyı davet ettikleri için sağa mı kaymış oluyor? ... Yoksa bu durum daha ziyade çok katlı bir binada nasıl bir arada yaşanması gerektiğinin bir göstergesi mi? Önemli olan, komşular hangi müziği dinlerse dinlesin, bunun gürültüye dönüşmemesi ve herkesin kabul ettiği bina kurallarına uyulması. ... Mevcut tablo siyah ve beyaz gibi: Ya onlar ya biz. Fakat belki de bu çıkmazı ancak ‘hem onlar hem biz’ diyerek aşabiliriz. Çünkü ailemizi, komşularımızı ve birlikte yaşadığımız yurttaşları seçemiyoruz. Ama devlet işlerini bizim adımıza kimin yürüteceğini seçiyoruz - ve öncelikle bu işleri kimin yürütmemesi gerektiğine karar vermeliyiz.”
Bırakalım halk kararını versin
Politiken, sandığa gitme vaktinin geldiği görüşünde:
“Liberal demokratlar ile siyasal yönelimi bakımından Avrupa Birliği’nin temel değerlerinden ziyade AB’nin yaramaz çocuğu Macaristan’a yakın olan özgürlük karşıtı Vučić rejimi arasındaki bir mücadele bu. Aleksandar Vučić, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü saldırı savaşı nedeniyle uygulanan yaptırımlara katılmayı da reddetmişti. İşte bu yüzden, Sırbistan’daki hesaplaşma AB’nin geri kalanı için büyük önem teşkil ediyor. Liberal demokrasiye bağlı bir Sırbistan, AB’yi de güçlendirir. Vučić’in çizgisinden gitmeyi sürdüren bir Sırbistan ise AB üyeliğini imkânsız kılacak ölçüde zayıflar. Peki Sırplar ne istiyor? Bırakalım da buna sandıkta karar versinler.”
İzlemekle yetinilemez
Frankfurter Rundschau, Avrupa Vučić'e karşı daha net bir tutum sergilemeli, diyor:
“Schengen Bölgesi'ne seyahat serbestisinin iptal edilmesi ... yanlış insanları mağdur eder ve ağır sonuçlar doğurabilecek bir hamle olur. Ancak AB’nin elinde, Sırbistan’daki Rusya yanlısı iktidar partisi SNS’yi Avrupa’daki Hıristiyan Demokrat partiler birliği EVP’den çıkarmak, çoktan çıkmaza girmiş üyelik müzakerelerini askıya almak ya da onaylanmış üyelik öncesi fonları dondurmak gibi etkili seçenekler var. AB ortakları, Belgrad’da demokrasiyi mezara gömenlerle arasına mesafe koymak için artık bu imkânları değerlendirmek zorunda. Zira Avrupa artık Sırbistan’daki gelişmeleri uzaktan izlemekle yetinemez.”
Göstericiler nasıl bir ülke istiyor?
Jutarnji list, şiddetin yeniden ön plana çıkmasından üzüntü duyuyor:
“Aleksandar Vučić ve oligarşinin mutlak kudretine karşı düzenlenen protestoların göstericilerle polis arasında gerçekleşen çatışmalarla sonuçlanmaması şaşırtıcı olurdu. Protestoların şiddete evrileceğini önceden ilan eden Vučić haklı çıktı ve bu sayede güvenlik güçleri, iktidar değişikliği isteyenlere karşı uyguladıkları baskıya evvelinden gerekçe yaratmış oldular. ... Böylelikle yine protestolar esnasında yapılan konuşmalar yerine yaşanan şiddet ön plana çıktı. … Protestolar sekiz aydır sürüyor, ancak istifa çağrısında bulunan Vučić karşıtlarının nasıl bir Sırbistan istedikleri hâlâ meçhul.”
Hayırlara vesile olmaz
Večernji list, öncekilerden farklı olarak bu gösterilere son derece milliyetçi bir söylemin hâkim olduğuna dikkat çekiyor:
“[Sırpların 28 Haziran’daki ulusal bayramı] Vidovdan’da düzenlenen gösteride öğrencilerin yaptığı konuşmalar apaçık milliyetçi bir tona sahipti. … Milliyetçilik, Sırbistan’ın başına uzun zamandır bela. … Ancak belli ki bu kimseyi rahatsız etmiyor. Nihayetinde ‘hükümdara’ karşı başını [eski Başbakan Vojislav] Koštunica’nın çekeceği yeni bir nesil tarafından başka bir düzenin kurulması pek hayırlara vesile olacak görünmüyor. Vučić devrilebilir, nihayetinde Milošević de gitmişti. Sonrasında neler yaşandığını gördük ve hâlâ da görüyoruz. Öte yandan Vučić, hakikate direnç göstererek ülkeyi daha derin acılara sürüklüyor.”